آگاهی شاپور از کجا می‌آید؟/ رد خون و تاریخ در خیابان وحدت اسلامی

تاریخچه پلیس آگاهی شاپور در تهران

تاریخچه اداره آگاهی شاپور در خیابان وحدت اسلامی تهران به دوره قاجار بازمی‌گردد. پیش از تبدیل این مکان به اداره آگاهی، عمارت کلاه‌فرنگی در دل پادگان شاپور قرار داشت که در اواخر دوره قاجار ساخته شد. این بنا ابتدا به نظمیه کل مملکتی تبدیل شد و سپس به شهربانی و در نهایت به اداره آگاهی تغییر کاربری داد. مرکز رسیدگی به مهم‌ترین پرونده‌های جنایی در محدوده‌ای که امروز به نام وحدت اسلامی شناخته می‌شود، در گذشته با نام‌های چهل‌گزی، قوام‌الدوله، فرمانفرما و شاپور معروف بود.

• دوره قاجار: نظم کشور با داروغه و گزمه‌ها برقرار می‌شد
• دوره ناصرالدین‌شاه: کنت مونت‌دُفورت اتریشی-ایتالیایی به عنوان رئیس پلیس منصوب شد
• دوره پهلوی اول: نیروهای پراکنده منحل و ساختار متمرکز پلیس ایجاد شد
• تشکیل پلیس جنایی: در دهه ۱۳۱۰ با الگوبرداری از پلیس فرانسه و بلژیک شکل گرفت

نصرالله حدادی تهران‌شناس: “شعبه اول نظمیه در ضلع جنوب غربی میدان توپخانه بود و آگاهی شاپور یکی از شاخه‌های همین مجموعه شد.”

حدادی در مورد اهمیت تاریخی: “مردم به محض شنیدن اسم آگاهی شاپور می‌دانستند با پرونده‌ای جدی طرف هستند.”

این مرکز در دهه‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ به مرجع اصلی رسیدگی به جرایم جنایی تبدیل شد و در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ جایگاهش اهمیت بیشتری یافت تا جایی که بسیاری از پرونده‌های سیاسی و امنیتی کشور نیز به اینجا ارجاع داده می‌شد.