ایران بهشت قاچاقچیان فیلم‌های سینمایی

وضعیت قاچاق فیلم‌های سینمایی در ایران

بر اساس تحلیل امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس باسابقه سینما، ایران به دلیل ترکیب دو عامل اصلی به بهشت قاچاقچیان فیلم‌های سینمایی تبدیل شده است: نخست عدم عضویت ایران در کنوانسیون برن که یک معاهده بین‌المللی برای حمایت از حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری است و دوم بازگشت آخرین نسخه «قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان» به سال ۱۳۴۸ که قوانین داخلی را حدود ۶ دهه قدیمی کرده است. این ترکیب موجب شده قوانین این حوزه در ایران بازدارندگی لازم را نداشته باشند و مجازات‌های مالی سنگینی که در دیگر کشورها اعمال می‌شود، در ایران وجود ندارد.

• فیلم‌های قاچاق‌شده اخیر شامل آثاری مانند «برادران لیلا»، «جنگ جهانی سوم»، «خط فرضی»، «تفریق»، «بی‌رویا»، «ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا»، «بی‌مادر» و اخیراً «پیرپسر» بوده‌اند.
• منابع انتشار نسخ قاچاق معمولاً از طریق دی‌سی‌پی‌های رمزنگاری‌نشده یا فایل‌های کم‌حجم که در مراحل مختلف تولید مانند بازبینی یا ساخت تیزر در دسترس افراد قرار می‌گیرد، نشت می‌کنند.
• کامران سحرخیز، مدیر استودیو روشنا، اشاره می‌کند که حتی نسخه‌های با واترمارک نیز اگر به صورت غیرایمن تحویل داده شوند، قابل انتشار هستند.
• پیامدهای قاچاق علاوه بر آسیب‌های روحی به هنرمندان، اقتصاد لنگان سینمای ایران را بیشتر تضعیف می‌کند.

علم‌الهدی تأکید می‌کند: «ما اگر به حقوق سایر کشورها بالاخص در حوزه صنعت تصویر احترام نگذاریم، به‌تبع آن‌ها نیز به حقوق ما احترام نخواهند گذاشت.»

سحرخیز می‌گوید: «انتشار نسخه قاچاق معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که برای خروجی آثار چه به لحاظ سخت‌افزاری و چه به لحاظ نرم‌افزاری نمی‌توان هیچ سطحی از امنیت را متصور بود.»

راه‌حل پیشنهادی علم‌الهدی برای خروج از این وضعیت، پیوستن ایران به کنوانسیون برن (که زیرمجموعه سازمان تجارت جهانی است) و سپس تصویب قوانین داخلی به‌روز و بازدارنده است. وی اشاره می‌کند که نسخه جدید قانون حمایت از حقوق مؤلفان یا در وزارت ارشاد است یا در مجلس معطل مانده و پیگیری رسانه‌ها می‌تواند به روند آن شتاب دهد. تا زمانی که این اصلاحات ساختاری انجام نشود، ایران کماکان شاهد قاچاق گسترده فیلم‌های سینمایی خواهد بود.