فلسفه جنسیت در اخلاق اسلامی: تفاوت زن و مرد، نه ارزشی بلکه وجودی
نشست علمی درباره فلسفه جنسیت در اخلاق اسلامی برگزار شد که بر تفاوت‌های وجودی زن و مرد در انگیزش و ظهور فضیلتهای اخلاقی تأکید دارد. معیار ارزش اخلاقی واحد است اما نحوه تحقق آن در دو جنس متفاوت است.
فلسفه جنسیت در اخلاق اسلامی
نشست علمی دوم از سلسله مباحث «حل مسائل فلسفه جنسیت بر پایه فلسفه اخلاق» با هدف واکاوی مبانی مشترک میان دو شاخه بنیادین فلسفه اسلامی برگزار شد. بهروز محمدی‌منفرد، عضو هیئت علمی گروه فلسفه اخلاق مجمع عالی حکمت، بر اهمیت روش‌شناسی تطبیقی تأکید کرد و گفت: فلسفه اخلاق و فلسفه جنسیت از دیرباز در پرسش از معیار ارزش و ماهیت فاعل اخلاقی پیوندی درونی داشته‌اند. جنسیت نه صرفاً متغیری زیستی، بلکه یکی از نحوه‌های وجود انسان در عالم اخلاق است.
نکات کلیدی نشست
- معیار ارزش واحد: در نظام فلسفه اسلامی، معیار ارزش اخلاقی یکسان است و از تفاوت جنسیتی اثر نمی‌پذیرد
- تفاوت در ظهور فضیلت‌ها: شجاعت در مرد ممکن است به صورت حضور فعال اجتماعی و در زن به صورت ثبات روحی در تربیت فرزند جلوه‌گر شود
- اخلاق مراقبت: فمینیست‌ها رویکردی نو تحت عنوان «اخلاق مراقبت» مطرح کرده‌اند که بر شفقت و همدلی استوار است
- انگیزش اخلاقی: زنان وابسته به احساس و مردان با عقلانیت عمل می‌کنند
- نقش وحی الهی: هر نظام اخلاقی که از وحی جدا شود، دچار نسبی‌گرایی خواهد شد
«حیات زن عاطفی و حیات مرد عقلانی است و این تمایز نه نقص، بلکه تکامل متفاوت مسیر انسان در دو جنس است» - علامه طباطبایی
«معیار ارزش در نظام فلسفه اسلامی، قرب الی‌الله و تکامل نفس انسانی است» - محمدی‌منفرد
در جمع‌بندی جلسه تأکید شد که فلسفه اسلامی با حفظ معیار واحد ارزش، زمینه تحلیل دقیق تفاوت‌های وجودی میان زن و مرد را فراهم کرده است.