کلمه «گفتمان» از چه زمانی در ایران مطرح شد؟ رهنما پدرخوانده گمشده گفتمان
بررسی تاریخی زمان معرفی واژه «گفتمان» در زبان فارسی که نشان میدهد مجید رهنما و غلامرضا افخمی سه سال قبل از داریوش آشوری از این واژه استفاده کردهاند.
تاریخچه واژه گفتمان در ایران
این مقاله به بازنگری تاریخی در مورد زمان معرفی واژه «گفتمان» در زبان فارسی میپردازد. برخلاف باور رایج که داریوش آشوری را نخستین سازنده این واژه میداند، شواهدی از مصاحبهای در سال ۱۳۶۵ نشان میدهد که مجید رهنما (وزیر علوم کابینه هویدا) و غلامرضا افخمی حداقل سه سال پیش از سخنرانی عمومی آشوری در سال ۱۳۶۸، به طور مکرر از این واژه استفاده کردهاند.
- مصاحبه تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران در آذر ۱۳۶۵
- استفاده بیش از هشت بار از واژه «گفتمان» در مفهوم دقیق Discourse
- نمایش احاطه کامل به معنای واژه در هر دو زبان فارسی و انگلیسی
- اشاره به «گفتمان اصلاحات ارضی» و «گفتمانسازی» در گفتگو
«کی جرات میکنه به دانشگاهی که در حمایت آقای علمالدوله است نمره بد بدهد؟ [...] به جای اینکه به اصطلاح، آن گفتمان مان را پیش ببریم»
«ما یک حرف دیگه میزدیم، باهری و این ها در یک سیستم فکری دیگه بودند. این جا از لحاظ گفتمان هم خیلی فرق داشت»
این کشف تاریخی نقش مهم رهنما و افخمی در توسعه واژگان علوم انسانی فارسی را نشان میدهد و نیاز به بازنگری در تاریخچه مفاهیم مدرن را یادآور میشود.
