نهج حیات: کالبدشکافی چهار شاخص زوال جبهه حق در تاریخ اسلام
امام علی(ع) در تحلیل شکست‌های جبهه حق، چهار عامل اصلی را شناسایی می‌کنند: پراکندگی در حق، ضعف اطاعت از امام، خیانت در امانت و تباهی شهرها. این تحلیل تاریخی درس‌های مهمی برای جوامع دینی معاصر دارد.
کالبدشکافی زوال جبهه حق توسط امام علی(ع)
امیر مؤمنان علیه‌السلام در یکی از خطبه‌های تاریخی خود به تحلیل عوامل شکست جبهه حق در مقابل دشمن می‌پردازد. ایشان با اشاره به تسلط بسر بن ارطاة بر یمن، این رویداد را نشانه‌ای از فروپاشی درونی جبهه حق می‌دانند نه صرفاً قدرت دشمن. امام با عباراتی تند اما واقع‌نگرانه به کالبدشکافی بیماری‌های جبهه حق می‌پردازد.
- پراکندگی در حق: امام می‌فرمایند: «آنان در باطل متحدند و شما در حق پراکنده». این پراکندگی به مراتب خطرناک‌تر از اتحاد در باطل است.
- ضعف اطاعت از امام: مخاطبان امام در حق تردید می‌کردند حال آنکه شامیان در باطل اطاعت داشتند.
- خیانت در امانت: امام می‌فرمایند: «اگر یکی از شما را بر کاسه‌ای چوبی امین کنم، بیم دارم بندش را بدزدد».
- تباهی شهرها: امام به تفاوت میان اصلاح شهرهای دشمن و تباهی شهرهای دوستان اشاره می‌کنند.
«به خدا سوگند می‌دانستم اینان به زودی بر شما چیره می‌شوند، چرا که آنان در باطل متحدند و شما در حق پراکنده»
«حق با امام است، نه امام با رأی مردم؛ دین آن چیزی است که امام می‌گوید نه آرای عوام»
این تحلیل تاریخی نشان می‌دهد که جبهه حق تنها با پایداری بر اصول وحدت در حق، اطاعت از امام و احیای امانت اخلاقی قابل استمرار است.