روسیه مانع توسعه ایران در دوره قاجاریه بود
تاریخ‌پژوه محمدعلی بهمنی قاجار در نشستی به بررسی موانع توسعه در دوره قاجار پرداخت و اشاره کرد که روسیه به دلیل عهدنامه ترکمانچای و نفوذ سیاسی، مانع اصلی توسعه ایران بود.
موانع توسعه ایران در دوره قاجار
طبق تحلیل محمدعلی بهمنی قاجار، تاریخ‌پژوه، دو مانع اصلی توسعه ایران در دوره قاجار وجود داشت: نخست علما که در برابر اصلاحات ناصرالدین‌شاه مقاومت می‌کردند و دوم روسیه که به دلیل عهدنامه ترکمانچای و نفوذ سیاسی گسترده، هرگونه اقدام توسعه‌ای ایران را وتو می‌کرد. بهمنی قاجار با استناد به گفته‌های مخبرالسلطنه هدایت تأکید کرد که روسیه به طور سیستماتیک در برابر هر طرح توسعه‌ای ایران اعتراض می‌کرد.
- علما مانع اجرای طرح‌هایی مانند ثبت اسناد در دوره ناصرالدین‌شاه شدند
- روسیه با استفاده از نفوذ سیاسی ناشی از عهدنامه ترکمانچای، توسعه ایران را مهار کرد
- قدرت علما پس از مشروطه و به ویژه پس از اعدام شیخ فضل‌الله نوری کاهش یافت
- انقلاب کمونیستی روسیه و روی کار آمدن رضاشah، این دو مانع را از بین برد
- زمینه برای توسعه ایران در دوره رضاشاه فراهم شد
«هرکاری می‌خواستیم بکنیم روسیه اعتراض می‌کرد» - مخبرالسلطنه هدایت «مشروطه قدرت علما را ضعیف کرد نه رضاشاه» - محمدعلی بهمنی قاجار
با حذف این موانع در دوره پهلوی اول، مسیر برای نوسازی و توسعه ایران هموار شد.