نشست صدمین سال انقراض قاجاریه: نقد نگاه سیاه و سفید به تاریخ ایران
در نشستی به مناسبت صدمین سال انقراض قاجاریه، مورخان به تحلیل نگاه‌های تاریخی پرداختند. رحمانیان تأکید کرد بسیاری قلمروهای ازدست‌رفته پیش از قاجار جدا شده بودند. بهمنی قاجار شواهدی از مخالفت مردم با انقراض قاجار ارائه داد و مختاری‌اصفهانی به احساس گشایش نخبگان در دوره رضاشاه اشاره کرد.
نقد نگاه‌های سیاه‌وسفید به تاریخ قاجار
در نشست صدمین سال انقراض قاجاریه که در تحریریه خبرآنلاین برگزار شد، سه مورخ برجسته — داریوش رحمانیان، رضا مختاری‌اصفهانی و محمدعلی بهمنی قاجار — به واکاوی ریشه‌های تصویر منفی از قاجاریه در اذهان عمومی پرداختند. آن‌ها تأکید کردند قاجاریه قربانی تاریخ‌نگاری‌های ایدئولوژیک و کلان‌روایت‌های ساده‌ساز شده است. رحمانیان با اشاره به ازدست‌رفتن قلمروها پیش از قاجار، این سلسله را در بافت تاریخی‌اش تحلیل کرد. بهمنی قاجار با استناد به اسناد، مخالفت گسترده مردم با انقراض قاجاریه و روی کار آمدن رضاخان را برشمرد. مختاری‌اصفهانی نیز به احساس گشایش فضای سیاسی در میان نخبگان دوره رضاشاه اشاره نمود.
- رحمانیان: بسیاری قلمروهای ضمیمه‌شده به ایران در دوره صفوی، دهه‌ها پیش از قاجار از دست رفته بودند
- بهمنی قاجار: تمام تظاهرات دوره انتقال قدرت، در حمایت از قاجار و против رضاخان بود
- مختاری‌اصفهانی: نخبگان در آغاز دوره پهلوی احساس می‌کردند گردش نخبگان ممکن شده است
رحمانیان: “قاجاریه مثل تیم فوتبالی است که در دقیقه ۸۰ وارد شده و گل‌های باقی‌مانده را خورده، اما کل شکست را به حسابش می‌گذارند.” بهمنی قاجار: “در هیچ گزارش موافق پهلوی نیامده که افکار عمومی با انقراض قاجار موافق بوده‌اند.”
این نشست نشان داد تاریخ‌نگاری منصف و مبتنی بر اسناد می‌تواند تصویر واقع‌بینانه‌ای از دوره قاجار ارائه دهد، دورانی که در میانه تحولات جهانی و داخلی پیچیده قرار داشت.
