معنای «یا مُمْتَحَنَةُ» در زیارت حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها)

معنای «یا مُمْتَحَنَةُ» در زیارت حضرت فاطمه زهرا(س)

فراز «یا مُمْتَحَنَةُ امتحنکِ الَّذی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ» از زیارت‌نامه حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) به مسئله امتحان الهی قبل از آفرینش اشاره دارد. این عبارت به این معناست که خداوند حضرت فاطمه(س) را پیش از خلقت آزمایش کرد. در تفسیر این فراز، سه دیدگاه اصلی از سوی علمای شیعه مطرح شده است:

• تقدیر بلاها قبل از خلقت: یعنی خداوند پیش از آفرینش حضرت زهرا، بلاها و مشکلاتی که در دنیا با آن مواجه می‌شد را مقدّر کرده بود.
• علم پیشین خدا به صبر ایشان: برخی «امتحان» را به معنای «علم» گرفته‌اند که خداوند از قبل می‌دانست حضرت فاطمه(س) در برابر آزمایش‌ها صابر خواهد بود.
• امتحان در عالم ارواح (عالم ذر): این دیدگاه بر اساس آیات قرآن کریم است که خداوند در عالم ذر از انسان‌ها پیمان گرفته است.

«وَ اِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی‌ أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی‌» (اعراف/۱۷۲)

این امتحان اولیه نشان می‌دهد که اولیای الهی مانند معصومین(علیهم‌السّلام) از ابتدا وفادار به عهد الهی بودند.