پادشاهی با دو چهره: سیاست شبیه ژانوس است
نویسنده کتاب «اصول علم سیاست» معتقد بود سیاست مانند اسطوره قدیمی ژانوس دو چهره دارد. معرفی کتاب موریس دوورژه که به تازگی چاپ دوازدهم آن منتشر شده است.
تشبیه سیاست به ژانوس اسطوره‌ای
موریس دوورژه، نویسنده فرانسوی کتاب “اصول علم سیاست”، سیاست را به ژانوس—نخستین پادشاه افسانه‌ای لاتیوم—تشبیه می‌کند که دارای دو چهره بود: یکی نگاه به گذشته و دیگری به آینده. این کتاب که توسط ابوالفضل قاضی ترجمه شده، اخیراً به چاپ دوازدهم رسیده و از آثار قدیمی بازار نشر ایران محسوب می‌شود. دوورژه در اثر خود بر این نکته تأکید دارد که سیاست ذاتی دوگانه دارد؛ از یک سو نظم و همگونی ایجاد می‌کند و از سوی دیگر عرصه‌ی تضاد و مبارزه است. به باور او، دولت به عنوان نماد قدرت سازمان‌یافته، همزمان هم ابزار سلطه‌ی طبقات مسلط است و هم وسیله‌ای برای تأمین نظم اجتماعی.
- تعاریف تاریخی سیاست: فرهنگ لیتره (۱۸۷۰) و فرهنگ روبر (۱۹۶۲) هر دو سیاست را علم یا فن حکومت بر کشورها و جوامع انسانی دانسته‌اند.
- محتوای کتاب: دوورژه نگارش چنین اصولی را در غربِ دهه‌ی ۱۹۶۰ دشوار می‌دانست، زیرا نظریه‌ی جامع مورد پذیرش همگان وجود نداشت.
- نقل‌قولی از کتاب: “توزیع نامتساوی جمعیت، تضادهای سیاسی را به وجود می‌آورد... تراکم جمعیت یکی از عوامل تشکیل‌دهنده‌ی وضع پیچیده است.”
- کاربرد دوگانه‌ی قدرت: دولت هم ابزار تسلط طبقاتی است و هم وسیله‌ای برای نظم اجتماعی.
“سیاست مثل ژانوس است و دو چهره دارد.” “ژرف‌ترین واقعیت سیاسی این است که قدرت سازمان‌یافته همزمان ابزار سلطه و نظم است.”
این کتاب نمونه‌ای از برداشت‌های دانشگاهی از سیاست است که به دلیل قلم ساده‌ی نویسنده، مورد توجه غیردانشگاهیان نیز قرار گرفته است.