علل پیدایش نخستین فرقه‌های شیعه
مذهب شیعه همزاد اسلام و تاریخ آن همزاد با تاریخ اسلام است. در عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله گروهی خاص به نام شیعه شناخته می‌شدند اما ممتاز شدن آنها از دیگران به نخستین روزهای ارتحال پیامبر گرامی اسلام برمی‌گردد.
علل شکل‌گیری نخستین فرقه‌های شیعی
تشیع به عنوان مذهبی همزاد با اسلام شناخته می‌شود، اما نخستین انشعابات درون شیعه پس از واقعه عاشورا و شهادت امام حسین(ع) آغاز گردید. این انشعابات تحت تأثیر عوامل متعددی شکل گرفت که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- اختناق و فشار حکومت‌ها: دوره بنی‌امیه و بنی‌عباس با جو رعب و وحشت همراه بود که موجب پراکندگی شیعیان شد
- عواطف افراطی: شهادت امام حسین(ع) احساسات مردم را به حدی برانگیخت که منجر به تشکیل فرقه‌هایی مانند زیدیه گردید
- حب مال و ثروت: گروه واقفیه به دلیل طمع اموالی که نزدشان بود، از شناسایی امام بعدی سرباز زدند
- طرح مسأله مهدویت: سوءاستفاده از عقیده مهدویت برای جذب مردم به انحرافات فرقه‌ای
- جریان غلات: افراط در تقدیس ائمه تا حد خدایی که توسط گروه‌هایی مانند خطابیه صورت گرفت
- جهل و نادانی مردم: عدم شناخت صحیح امامان موجب نفوذ افکار باطل در جامعه شیعی شد
سید محسن امین درباره ظهور تشیع می‌گوید: “در زمان پیامبر(ص) گروهی از مسلمانان شیعه علی(ع) به شمار می‌آمدند، اما این امر در جریان اختلاف در مسأله امامت ظاهر گردید.”
شهرستانی در الملل والنحل اشاره می‌کند که “کیسانیه اولین فرقه متشکله از شیعه بود که پس از شهادت امام حسین(ع) شکل گرفت.”
شیعیان باید از این وقایع تاریخی درس بگیرند و با تقویت عوامل اتحاد، در برابر تفرقه‌افکنی‌های استعمار مقاومت نمایند.
