بررسی عملکرد سند چشم‌انداز بیست‌ساله نظام
تحلیل عملکرد ایران در دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله در زمینه‌های اقتصادی، علمی و اجتماعی طی دو دهه گذشته و بررسی موانع پیش‌رو.
سند چشم‌انداز بیست‌ساله: بررسی عملکرد و چالش‌ها
سند چشم‌انداز بیست‌ساله نظام که در سال ۱۳۸۲ ابلاغ شد، ایران را کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در منطقه می‌دانست. این سند بر اساس چهار برنامه پنج‌ساله توسعه از سال ۱۳۸۴ قرار بود اجرایی شود. اهدافی مانند رشد اقتصادی ۸ درصدی سالانه، اشتغال کامل، تورم تک‌رقمی و افزایش سهم صادرات غیرنفتی تعیین شدند. با این حال، پس از گذشت دو دهه، بسیاری از اهداف محقق نشده‌اند.
شاخص‌های کلیدی عملکرد
- تورم: به جای تورم تک‌رقمی، سال ۱۴۰۳ با تورم ۳۲ درصدی بسته شد و اکنون نرخ تورم بالای ۴۰ درصد است.
- رشد اقتصادی: رشد ۸ درصدی محقق نشد و در برخی سال‌ها رشد منفی گزارش شده است.
- بیکاری: اگرچه در مقطعی نرخ بیکاری تک‌رقمی بود، اما این وضعیت پایدار نبود.
- تولید علم: ایران به یکی از بازیگران برتر منطقه در تولید مقالات علمی تبدیل شد، اما مهاجرت اساتید و کاهش مقالات نگران‌کننده است.
- شاخص توسعه انسانی: ایران در جایگاه ۷۵ جهان قرار دارد، اما سرعت رشد کشورهای منطقه بیشتر است.
"طبیعی است کشوری که تمام بنیان مالی خود را بر فروش نفت نهاده و درگیر تحریم‌های گسترده است، نتواند به چشم‌انداز از پیش تعیین شده برسد."
"گویا هیچ همتی بر مدیریت کلان اقتصادی وجود ندارد و رقابت برای هدر دادن منابع بین نهادهای مختلف حکمرانی در جریان است."
در نهایت، به نظر می‌رسد عدم موفقیت در تحقق اهداف سند چشم‌انداز بیش از هر چیز ناشی از چالش‌های حکمرانی، وابستگی به نفت و تحریم‌ها بوده است.
