قدرت‌یابی زنان طبقه فرودست در شبکه‌های محلی اینستاگرام تهران

قدرت‌یابی زنان فرودست در عصر اینستاگرام

این پژوهش به بررسی نقش شبکه‌های محلی آنلاین در قدرت‌یابی زنان طبقۀ فرودست در استان تهران پرداخته است. با تحلیل کلان‌داده‌های اینستاگرام و شناسایی ۱۱٬۵۱۵ صفحۀ پُرمخاطب محلی، محققان هفت میدان محلی تأثیرگذار را شناسایی کردند: زنان دارای مشاغل آنلاین، سلبریتی‌ها، محافظه‌کاران، مرکزنشین‌ها، لات‌ها، ترک‌زبان‌ها و کفتربازها. این مطالعه نشان می‌دهد که زنان فرودست با استفاده از شبکه‌های محلی آنلاین، نه فقط مشاغل خُرد ایجاد کرده‌اند، بلکه به طور ناخواسته به نیروی اجتماعی جدیدی در تحولات اجتماعی و سیاسی تبدیل شده‌اند.

یافته‌های کلیدی پژوهش

• میدان‌های محلی زنان شاغل در مناطق مهاجرپذیر و دارای نهادهای سنتی ضعیف‌تر قدرت بیشتری دارند
• سه میدان دارای بیشترین تأثیرگذاری ملی: سلبریتی‌ها، زنان شاغل و محافظه‌کاران
• پیوندهای ضعیف در شبکه‌های آنلاین نقش کلیدی در انتقال اطلاعات و قدرت‌یابی ایفا می‌کنند
• الگوی کنشگری زنان فرودست در عصر اینترنت با دورۀ پیشااینترنتی تفاوت اساسی دارد
• زنان از طریق مشاغل غیررسمی آنلاین به قدرت چانه‌زنی اجتماعی جدیدی دست یافته‌اند

گرانووتر در نظریه «پیوندهای ضعیف» تأکید می‌کند که این پیوندها نقشی حیاتی در شبکه‌های اجتماعی و انتشار اطلاعات ایفا می‌کنند. آصف بیات معتقد است فضاهای حاشیه‌ای می‌توانند به عرصه سرزندگی و نوآوری تبدیل شوند.

این پژوهش نشان می‌دهد که محوریت یافتن زنان طبقه فرودست در تحولات اجتماعی و سیاسی ایران معاصر، پدیده‌ای بی‌سابقه از مشروطه تاکنون است. ترکیب فضای آنلاین و آفلاین و شکل‌گیری «ناجنبش» اجتماعی از طریق سیاست حضور، جغرافیای قدرت در تهران را دگرگون ساخته است.