مرتضی ممیز؛ پدر گرافیک ایران که هنر را به میان مردم برد
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد در سالگرد درگذشت مرتضی ممیز تأکید کرد که او نه تنها هنرمندی خلاق بود، بلکه یک “بوم‌سازگان فکری” کامل ساخت. ممیز گرافیک را از مهارت فنی به دانش ارتباطی قدرتمند تبدیل کرد.
مرتضی ممیز و انقلاب گرافیک در ایران
مرتضی ممیز، پدر گرافیک ایران، در دورانی که کشور در جست‌وجوی هویتی مدرن و اصیل بود، قلم مو و قلمش را به ابزاری برای ترجمه روح جمعی ملت ایران به زبان جهانی «فرم و رنگ» بدل کرد. به گفته آیدین مهدی‌زاده، مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ممیز برای هر پروژه—از پوسترهای ساده تا نشانه‌های ماندگار نهادهای ملی—فراتر از زیبایی‌شناسی می‌اندیشید و همواره پرسش اصلی او این بود که «این اثر چه حرفی برای زدن دارد و چگونه می‌تواند سهمی در ارتقای فهم عمومی داشته باشد؟»
- مردمی کردن گرافیک: یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ممیز، بردن هنر گرافیک به میان مردم و تبدیل آن به زبانی همه‌فهم بود—بدون کاستن از عمق، توانست با توده جامعه ارتباط برقرار کند.
- ارتقای گرافیک به کنش اجتماعی: در دستان او، گرافیک از یک مهارت فنی به دانش ارتباطی قدرتمند و کنشی اجتماعی مسئولانه ارتقا یافت.
- طراحی نشانه‌های ماندگار: از لوگوهای معروف طراحی‌شده توسط او می‌توان به نشانه‌های موزه رضا عباسی، مؤسسه استاندارد، شهرداری تهران، سازمان آتش‌نشانی و شرکت سایپا اشاره کرد.
- مکتب فکری ممیز: مکتب او بر پایه مطالعه، مسئولیت‌پذیری، عشق به فرهنگ ایران و جست‌وجو برای بیانی نوین استوار بود.
- تداوم جریان فکری: تداوم این جریان نه تنها ادای دین به یاد او، بلکه شرط بقا و تعالی گرافیک ایران است.
مهدی‌زاده خاطرنشان کرد: “ممیز تنها طرح نمی‌زد، او «زبان» می‌آفرید.” و تأکید کرد: “مکتب ممیز، ماندگارتر از یک نام است.”
فقدان مرتضی ممیز—که در ۵ آذر ۱۳۸۴ پس از تحمل بیماری سرطان درگذشت—تنها خاموشی یک استعداد درخشان نبود، بلکه توقف جریانی زنده و پویا بود که هنرمند را در قلب مسائل جامعه قرار می‌داد. جامعه گرافیک ایران امروز بیش از هر زمان نیازمند بازتولید آن منش فکری است—نگاهی که هنر را از انزوا بیرون می‌کشد و اصالت را با قابلفهم بودن برای عموم تلفیق می‌کند.
