بررسی عملکرد دیپلماسی ایران در جلوگیری از جنگ و اختلاف رویکرد پزشکیان و عراقچی

تحلیل دیپلماسی ایران در بحران‌های اخیر

یک دیپلمات پیشین ایرانی به بررسی عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور در دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ پرداخته و این سوال مطرح می‌کند که آیا دیپلماسی ایران توانست سران نظام را از ضرورت جلوگیری از جنگ آگاه کند یا خیر. نویسنده معتقد است متاسفانه مقامات ایرانی تغییرات عمده در شرایط آمریکا، منطقه و داخلی ایران را وارد معادلات نکردند.

اختلاف رویکرد در دولت چهاردهم

• سیدعباس عراقچی بر «نبرد دائمی با نظام سلطه» و «دیپلماسی مقاومت» تأکید دارد
• مسعود پزشکیان بر «تعامل با جهان» و «سیاست فرصت‌گرا» برای ایجاد تعادل در روابط بین‌المللی تأکید می‌کند
• این دو رویکرد نشان‌دهنده ناهماهنگی در سیاست خارجی دولت است

"احتراز از جنگ امکان حفظ توان بازدارندگی را در حدی که قبل از جنگ وجود داشت، می‌داد. شاید اگر متوجه تغییرات عمده می‌شدیم، امکان جلوگیری از وقوع جنگ می‌توانست وجود داشته باشد."

درس‌هایی از دیپلماسی اوکراین

نویسنده به تجربه ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین اشاره می‌کند که به جای رد طرح ترامپ، پیشنهاد مذاکره داد و توانست طرح آمریکا را به نفع خود تعدیل کند. این درحالی است که دیپلماسی ایران معمولاً چنین پیشنهادهایی را بلافاصله رد می‌کند.

• اهرم‌های دیپلماسی تاریخ مصرف دارند و اگر به موقع استفاده نشوند، از دست می‌روند
• مذاکره جامع امکان تهاتر و امتیازدهی متقابل را فراهم می‌کند
• چانه‌زنی از طریق رسانه‌ها راه‌حل مؤثری برای پیشبرد مذاکرات نیست

این تحلیل نشان می‌دهد که فقدان درک صحیح از شرایط متحول جهانی باعث از دست رفتن فرصت‌های مهم دیپلماتیک برای ایران شده است.