تقابل مصباح یزدی و هاشمی رفسنجانی و اظهارات جنجالی شهریور ۱۳۸۵

تقابل مصباح یزدی و هاشمی رفسنجانی

این گزارش به بررسی تقابل فکری میان دو شخصیت برجسته انقلاب اسلامی، محمدتقی مصباح یزدی و هاشمی رفسنجانی می‌پردازد که در دهه ۱۳۸۰ علنی شد. نقطه اوج این اختلافات، اظهارات مصباح یزدی در جلسه‌ای در شهریور ۱۳۸۵ در مشهد بود که در آن رابطه خود با هاشمی را اینگونه توصیف کرد: “رفاقت دیرین ما، به این معنا نیست که در همه مسائل، افکارمان همسو است. در پاره‌ای از مسائل پس از انقلاب اختلاف نظر داریم.”

• منشأ اختلافات: مصباح یزدی اختلافات را در دو حوزه مسائل فقهی و مسائل اجرایی دانست
• موضوع ولایت فقیه: مهمترین نقطه افتراق، دیدگاه‌های متفاوت در مورد مشی عملی ولایت فقیه بود
• نشریه پرتو سخن: از اواخر سال ۱۳۸۳، این نشریه وابسته به موسسه امام خمینی به نقد هاشمی پرداخت
• مبانی مشروعیت: مصباح مشروعیت ولایت فقیه را الهی می‌دانست درحالی که هاشمی به مقبولیت مردمی توجه بیشتری داشت
• رفاقت و وظیفه: مصباح تأکید کرد که “رفاقت، حجت‌آور نیست” و تنها وظیفه شرعی معیار عمل است

“در مسائلی از ولایت فقیه و مشی عملی در برخی امور، دیدگاه‌های ایشان را نمی‌پسندم. هرچه وظیفه شرعی داریم عمل می‌کنیم.”

“منشأ حکومت فقیه را بر اساس نصب عام فقها از جانب خداوند می‌دانست و رأی مردم را به عنوان عاملی برای تحقق این حکومت ارزیابی می‌کرد.”

این تقابل نماینده جدال گفتمان‌های سنت‌گرایی و مصلحت‌گرایی در ساختار سیاسی ایران پس از انقلاب بود که تأثیرات قابل توجهی در تحولات سیاسی دهه‌های بعد داشت.