چگونه ایرانیان اسلام را پذیرفتند؟
پژوهشگر تاریخ توضیح میدهد که ورود اسلام به ایران فرآیندی تدریجی و چندلایه بود، نه تقابل فرهنگی. این رخداد ریشه در بحرانهای ساسانی، روابط دیرینه ایران و عرب و نقش ایرانیان در دستگاه خلافت داشت.
پذیرش تدریجی اسلام در ایران
ورود اسلام به ایران فرآیندی پیچیده و چندلایه بود که بر بستر اجتماعی و دینی ایران ساسانی شکل گرفت. برخلاف روایتهای رایج از "تقابل فرهنگی"، این فرآیند بیشتر شبیه تبادل تمدنی بود که طی چند قرن ادامه یافت.
- آشنایی اولیه ایرانیان با اسلام از طریق فاتحان عرب و ترکیبی از جنگ و صلح صورت گرفت
- پذیرش اسلام تدریجی بود و در مناطق مختلف سرعت متفاوتی داشت
- بحران ساختار دینی دوره ساسانی و نفوذ مسیحیت زمینههای گرایش به اسلام را فراهم کرد
- روابط ایران و عرب پیش از اسلام نیز گسترده بود و اسلام این روابط را تقویت نمود
- ایرانیان نقش تعیینکنندهای در اداره دولت اسلامی داشتند
پژوهشگر تأکید میکند: "واژه 'مواجهه' بار معنایی تقابل دارد، در حالی که فرهنگها در حالت عادی با یکدیگر تعامل و تبادل دارند."
همچنین اشاره شده: "اگر اسلام در جزیرهالعرب باقی میماند، هرگز به شکوه تمدنی نائل نمیشد."
این فرآیند تاریخی نشان میدهد که پذیرش اسلام در ایران نه یک گسست، بلکه پیوندی عمیق با تمدنهای منطقه ایجاد کرد که به اوج رسیدن تمدن اسلامی را ممکن ساخت.
