بازگشت قهرآمیز سفیر ایران از مسکو در آغاز جنگ تحمیلی

بازگشت سفیر ایران از مسکو و مواجهه با شوروی

در آذر ۱۳۵۹، دکتر محمد مکری، سفیر جمهوری اسلامی ایران در اتحاد جماهیر شوروی، به تهران بازگشت. این اقدام در چارچوب ارائه گزارش به امام خمینی و پیگیری‌های دیپلماتیک درباره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود. مکری در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات تأکید کرد که پیشتر بارها به دولت شوروی اخطار داده بود در صورت تداوم ارسال سلاح به عراق، احتمال احضار او به تهران وجود دارد. وی خاطرنشان کرد از شوروی انتظار می‌رفت با محکوم کردن حمله عراق و قطع کامل صدور اسلحه به بغداد، ادعای حمایت از انقلاب ایران را اثبات کند.

• شرط بی‌طرفی: مکری تصریح کرد شرط بی‌طرفی شوروی، خودداری از ارسال سلاح به عراق است و ایران خرید اسلحه از غرب را متوقف کرده است.
• پیمان دوستی شوروی و عراق: مقام‌های شوروی به «پیمان دوستی ۱۵ ساله با عراق» استناد می‌کردند که مکری آن را قابل قبول نمی‌دانست.
• محکومیت سفر طارق عزیز: ایران نسبت به سفر طارق عزیز، معاون صدام، به مسکو اعتراض کرد و مکری این حضور را در کرملین محکوم نمود.
• واکنش مردم شوروی: به گفته مکری، مردم شوروی عراق را محکوم می‌کردند، اما سیاست رسمی مسکو چیز دیگری بود.
• دریای خزر: مکری اشاره کرد ایران سال‌ها حوزه دریای خزر را به فراموشی سپرده و باید از این آب‌ها بهتر استفاده کند.

مقام‌های شوروی راه «بی‌طرفی» را پیش می‌کشیدند و او پاسخ داده بود این نوع بی‌طرفی شبیه آن است که «بین دو نفر که در حال دعوا هستند به یکی خنجر بدهید و بعد بگویید بی‌طرفید!»

مکری هشدار داده بود که اگر ارسال اسلحه متوقف نشود «نسل‌های آینده فراموش نخواهند کرد» که شهرهای‌شان با «کدام موشک و میگ» بمباران شده است.

مکری تأکید کرد روابط ایران و شوروی باید دوستانه باشد، اما شوروی نباید به ایران به عنوان یک دولت کوچک بنگرد. ایران پس از انقلاب خود را سربلند و قوی می‌داند و روابط دو کشور باید مبتنی بر دوستی بین دو همسایه باشد.