تقاطع هوش مصنوعی و ایمان؛ از عیسای مجازی تا رباتهای دینی
بررسی نقش هوش مصنوعی در حوزههای دینی از کلیسای کاتولیک سوییس تا نهادهای فقهی اسلامی و مواضع مراجع تقلید درباره حدود شرعی استفاده از AI در عبادت و فتوا
تقاطع هوش مصنوعی و ایمان در جهان معاصر
در دو سال اخیر، هوش مصنوعی به طور جدی وارد عرصههای دینی شده است. در کلیسای پترسکاپله سوییس، پروژه «Deus in Machina» با آواتار سهبعدی عیسای مجازی به پرسشهای بازدیدکنندگان پاسخ میداد. این پروژه هنری-فناورانه باعث شد حدود ۶۰ درصد شرکتکنندگان آن را تأملبرانگیز توصیف کنند، در حالی که ۴۰ درصد پاسخها را سطحی دانستند.
در جهان اسلام، رویکردی متفاوت حاکم است. بازی موبایلی Virtue Reality توسط Islamic Relief UK طراحی شده تا درک بهتری از کمکهای بشردوستانه ارائه دهد و با کلیشههای ضداسلامی مقابله کند.
- موضع مجمع فقه اسلامی: در قطعنامه ۲۵۸ تصریح شده که استفاده از AI مشروط به رعایت اصول شرعی مجاز است
- نظرات مراجع تقلید: آیتالله مکارم شیرازی بر خدمت AI به قرآن تأکید کردهاند
- پژوهشهای آکادمیک: هشدار درباره سطحیسازی استنباطهای دینی با AI
«هوش مصنوعی میتواند ابزار مفیدی باشد اما نمیتواند جای نیت و مسئولیت انسانی را بگیرد»
«ماشین، هرچقدر هم هوشمند، ابزار است و مسئولیت نهایی بر دوش انسان باقی میماند»
اتفاق نظر کلی در جهان اسلام این است که AI میتواند در آموزش دینی و سازماندهی اطلاعات مفید باشد، اما نمیتواند جای تجربه معنوی انسان را در عبادت یا اجتهاد بگیرد.
