یارانه پنهان و بحران بنزین: تحلیل نظام تولید و مصرف انرژی

یارانه پنهان و بحران مدیریت بنزین در ایران

این تحلیل به بررسی مفهوم یارانه پنهان در نظام انرژی ایران می‌پردازد و نشان می‌دهد که تمرکز صرف بر شوک‌های قیمتی برای حل مشکل بنزین، بدون در نظر گرفتن نظام یکپارچه تولید، توزیع و مصرف، محکوم به شکست است. نویسنده با استناد به تجربیات تاریخی مانند طرح هدفمندی یارانه‌ها و شوک قیمتی آبان ۱۳۹۸، محدودیت‌های رویکرد فعلی را آشکار می‌سازد.

• اتلاف در بخش تولید: پالایشگاه‌های فرسوده کشور روزانه ۷۰ میلیون لیتر کمتر از استاندارد جهانی بنزین تولید می‌کنند
• مصرف ناکارآمد: خودروهای داخلی با مصرف دوبرابر متوسط جهانی، ۵۰ میلیون لیتر بنزین اضافی در روز مصرف می‌کنند
• محاسبات یارانه پنهان: برآورد ۲۰ میلیارد دلاری یارانه پنهان بنزین و ۱۰ میلیارد دلاری برای گازوئیل
• شکست سیاست‌های گذشته: هدفمندی یارانه‌ها تنها ۱۹ درصد از درآمد پیش‌بینی شده را محقق کرد
• ضرورت اصلاح نظام انرژی: نیاز به ترکیب ابزارهای قیمتی و غیرقیمتی برای بهبود کارایی

“حل مسئله بنزین بدون درک آن به عنوان بخشی از یک سیستم یکپارچه محکوم به شکست است”

“یارانه پنهان نه به عنوان هزینه تحقق‌یافته، بلکه معیاری برای اولویت‌بندی بخش‌های ناکارآمد باید مورد استفاده قرار گیرد”

نتیجه‌گیری کلی این است که تنها با اصلاحات تدریجی در تمامی بخش‌های نظام انرژی و استفاده هوشمندانه از مفهوم یارانه پنهان به عنوان ابزار تشخیصی، می‌توان از تشدید بحران‌های اجتماعی و سیاسی جلوگیری کرد.