دانشگاه نهاد نقد قدرت و زبان دردهای مردم است / مسئولیت دوچندان علوم اجتماعی
شیرین احمدنیا رئیس انجمن جامعهشناسی ایران تأکید کرد دانشگاه نباید صرفاً محل تولید مدرک باشد، بلکه نهاد نقد قدرت و بازاندیشی جامعه است. علوم اجتماعی مسئولیت تبیین و تغییر جهان را دارد و دانشگاهیان باید در نقش کنشگران آگاه و مسئول عمل کنند.
دانشگاه بهعنوان نهاد نقد قدرت
دکتر شیرین احمدنیا، رئیس انجمن جامعهشناسی ایران، در سخنرانی خود در دانشگاه فردوسی مشهد بر رسالت راستین دانشگاه تأکید کرد. وی بیان داشت که اگر دانشگاه صرفاً به تولید مدرک یا انباشت محفوظات بپردازد، از هدف اصلی خود دور شده است. دانشگاه باید نهاد نقد قدرت، بازاندیشی جامعه و پرورش آگاهی انتقادی باشد.
مسئولیت علوم اجتماعی
احمدنیا با اشاره به مسئولیت دوچندان علوم اجتماعی خاطرنشان کرد که دانشمند این عرصه نه تنها وظیفه تبیین جهان، بلکه مشارکت در نقد و تغییر آن را نیز بر عهده دارد. او تأکید کرد: “فیلسوفان جهان را تفسیر کردهاند، اما مسأله بر سر تغییر آن است.”
- کنشگری دانشگاهی: این مفهوم به معنای دخالت آگاهانه، انتقادی و مسئولانه دانشگاهیان در سپهر عمومی است و از طریق پژوهش، آموزش و مشارکت در گفتوگوهای اجتماعی محقق میشود.
- سه مسئولیت اصلی: مسئولیت معرفتی (تولید دانش مبتنی بر شواهد)، مسئولیت اخلاقی (رعایت کرامت انسانها) و مسئولیت مدنی (دفاع از منافع عمومی).
- فشارهای موجود: دانشگاهیان میان فشار نهادهای سیاسی و بیاعتمادی جامعه گرفتارند، اما سکوت در برابر بحرانهایی مانند تبعیض و فساد جایز نیست.
“روشنفکر کسی است که در برابر قدرت، حقیقت را بیان میکند حتی اگر تنها بماند.” - ادوارد سعید
آموزش رهاییبخش و پژوهشهای انتقادی
احمدنیا بر نقش آموزش رهاییبخش تأکید کرد که باید انسانها را از سکوت و پذیرش منفعلانه نجات دهد. همچنین پشتیبانی از پژوهشهای انتقادی که به مسائل واقعی جامعه میپردازند، ضروری است. وی خاطرنشان کرد: “اگر از دیدن واقعیت ناراحت میشویم، باید بکوشیم آن را تغییر دهیم.”
در پایان، وی بر پیوند دانشگاه با جامعه مدنی از طریق انجمنهای علمی و نهادهای داوطلبانه بهعنوان راهی برای بازیابی عاملیت دانشگاه تأکید کرد و یادآور شد که دانشگاه بدون خدمت به جامعه به نهادی بیجان تبدیل خواهد شد.
