رهبری مخفیانه امام هادی(ع) و ترویج مکتب شیعه در دوران عباسیان
امام هادی(ع) علیرغم حصر در سامرا، با استفاده از شبکه وکالت و مناظرات علمی، بهصورت هوشمندانه به هدایت شیعیان و تبیین آموزههای اهلبیت پرداختند.
رهبری هوشمندانه امام هادی(ع) در دوران حصر
امام هادی علیهالسلام در دوران امامت خود (۲۲۰ تا ۲۵۴ قمری) که مصادف با حکومت خلفای عباسی بود، گرچه بخش عمدهای از این دوره را در حصر سامرا گذراندند، اما با بهرهگیری از دو روش اصلی سازمان وکالت و مناظرات علمی، بهطور مؤثری به هدایت جامعه شیعه و ترویج مکتب اهلبیت ادامه دادند. فشار سیاسی در این دوران دائمی نبود و در مقاطعی مانند دوران معتصم و منتصر، از شدت آن کاسته شد که فرصت بیشتری برای فعالیتهای امام فراهم کرد.
- سازمان وکالت: شبکهای مخفی و تشکیلاتی متشکل از وکلای برجسته که وظیفه ارتباط با شیعیان، جمعآوری وجوهات، پاسخ به شبهات و انتقال پیامهای امام را بر عهده داشتند.
- مناظرات علمی: امام در دو مناظره مشهور با ابن سکّیت و یحیی بن اکثم، با ارائه پاسخهای محکم، هم توطئه خلیفه را خنثی کردند و هم معارف شیعی را تبیین نمودند.
- اهداف راهبردی: مقابله با غلات، پاسخ به مسائل کلامی روز، معرفی جایگاه امامت و ترویج فرهنگ ظلمستیزی از طریق این فعالیتها پیگیری میشد.
ابن سکّیت پس از مناظره با امام گفت: “سوگند به خداوند مانند تو هرگز ندیدهام و جواب راستین چنین است.” حصر در سامرا به معنای قطع کامل ارتباط نبود، بلکه نوعی محدودیت بود که امام در چارچوب آن به ملاقات با افراد مختلف میپرداخت.
با وجود تمام محدودیتها، امام هادی(ع) با درایت و مدیریت هوشمندانه، نه تنها نقش رهبری خود را حفظ کرد، بلکه بنیانهای فکری تشیع را در یکی از حساسترین دورههای تاریخی مستحکم نمود.
