دشت قزوین در آستانه فروپاشی زیستی؛ زنگ خطر برای کشاورزی و صنعت

بحران زیستی در دشت قزوین

دشت قزوین به‌عنوان یکی از قطب‌های تاریخی کشاورزی ایران در آستانه فروپاشی زیستی قرار دارد. کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی بارندگی، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و توسعه نامتوازن صنعتی و شهری موجب تشدید این بحران شده‌است. بر اساس آمارها، سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب کسری آب زیرزمینی در استان ثبت می‌شود و نرخ فرونشست زمین به ۱۷ سانتی‌متر در سال رسیده‌است.

• ۸۳ درصد منابع آبی دشت قزوین به بخش کشاورزی اختصاص دارد که راندمان پایینی دارد
• صنایع بزرگ از جمله صنعت فولاد با مصرف بالای آب فشار مضاعفی بر منابع وارد می‌کنند
• توسعه بی‌ضابطه شهری و تغییر کاربری اراضی کشاورزی به تشدید بحران دامن زده‌است
• تغییرات اقلیمی موجب نامنظم شدن الگوهای بارندگی و گسترش آفات جدید شده‌است
• کسری تجمعی مخزن آب در دهه گذشته به ۳ میلیارد مترمکعب رسیده‌است

محمود داوران، کارشناس محیط زیست: “نیمی از منابع آب زیرزمینی این دشت از بین رفته و این روند موجب بروز خطرات جدی برای اکوسیستم منطقه شده‌است.”

فاطمه صدری، پژوهشگر محیط زیست: “دشت قزوین در حال تبدیل شدن به شبه‌بیابان است؛ توسعه بی‌ضابطه شهرها و غارت منابع آب، مرگ تدریجی این دشت را تسریح خواهد کرد.”

راهکارهای پیشنهادی شامل اصلاح الگوی کشت، ترویج محصولات کم‌آب‌بر، توسعه سیستم‌های نوین آبیاری و بازچرخانی پساب صنعتی است. عبور از این بحران نیازمند همکاری جمعی و اجرای سند جامع اقلیمی است.