آیا اینترنت انسان‌ها را بی‌سوادتر کرده است؟/توهم تخصص از حقوق تا اقتصاد
اینترنت و شبکه‌های اجتماعی پارادوکس سواد دیجیتال را ایجاد کرده‌اند: از یک سو امکان دسترسی به دانش فراهم میکنند و از سوی دیگر باعث سطحینگری و توهم معرفت تخصصی می‌شوند. این پدیده بهویژه در حوزههای پیچیدهای مانند اقتصاد و حقوق خطرات جدی ایجاد می‌کند.
تأثیر دوگانه اینترنت بر سواد و بی‌سوادی
اینترنت و شبکه‌های اجتماعی پارادوکس عمیقی در حوزه سواد ایجاد کرده‌اند. از یک طرف با ارائه دسترسی آسان به منابع آموزشی، امکان غلبه بر بی‌سوادی سنتی را فراهم می‌آورند. آموزش مجازی به افراد در مناطق دورافتاده کمک می‌کند و تنوع منابع یادگیری را افزایش می‌دهد. اما از طرف دیگر، این فناوری‌ها باعث کاهش قدرت توجه و تفکر عمیق شده‌اند. نیکلاس کار در کتاب «کم‌عمق‌ها» استدلال می‌کند که الگوی کلیک و پرش در اینترنت، مغز را به سمت پردازش سطحی اطلاعات سوق می‌دهد.
- سطحی‌خوانی و کاهش تمرکز: هایپرلینک‌ها و جریان بی‌پایان اطلاعات مانع تمرکز پایدار می‌شوند
- بی‌سوادی دیجیتال: شکاف جدیدی بین کسانی که توانایی استفاده مؤثر از ابزار دیجیتال دارند و دیگران ایجاد شده است
- توهم معرفت: دسترسی سریع به اطلاعات باعث می‌شود افراد دانش خود را بیش از حد واقعی ارزیابی کنند
- چالش‌های حوزه تخصصی: در اقتصاد و حقوق، مصرف محتوای سطحی منجر به تصمیمات فاجعه‌بار می‌شود
- نیاز به سواد جدید: سواد در عصر دیجیتال شامل تفکر انتقادی و تحلیل محتوا است
«توهم معرفت تخصصی» باعث می‌شود افراد با خواندن چند پست اینستاگرامی خود را در حد متخصصین ببینند دانش واقعی مستلزم انباشت، پردازش و ارتباط‌دهی عمیق اطلاعات در ذهن است
در نهایت، اینترنت ابزاری دوگانه است که می‌تواند هم باعث گسترش سواد شود و هم زمینه‌ساز بی‌سوادی جدید. جامعه نیازمند سرمایه‌گذاری بر سواد دیجیتال و تفکر انتقادی است تا از مزایای این فناوری بهره ببرد و از معایب آن در امان بماند.