عبور از مرز معمول روایت در سینمای تجربه‌گرا؛ گفت‌وگو با سه فیلمساز جوان
نشستی با پردیس عزیزی، سامان علی‌نژادیان و محمدامین طرقی درباره تعریف سینمای تجربه‌گرا، تفاوت آن با سینمای داستانی و جایگاه این نوع سینما در جشنواره فیلم کوتاه تهران. بررسی دیدگاه‌های شخصی فیلمسازان و چالش‌های معیارگذاری آثار تجربی.
سینمای تجربه‌گرا؛ فراتر از روایت مرسوم
سینمای تجربه‌گرا یا اکسپریمنتال به عنوان گونه‌ای نوظهور در سینمای کوتاه ایران، با عبور از فرم‌های قراردادی به جستجوی زبانی تازه برای بیان اندیشه می‌پردازد. در این نشست تخصصی، سه فیلمساز جوان — پردیس عزیزی، سامان علی‌نژادیان و محمدامین طرقی — به تعریف این نوع سینما از نگاه خود پرداختند. مهم‌ترین ویژگی فیلم‌های تجربه‌گرا ذهنیت‌گرایی و عدم پیروی از هنجارهای سینمای رایج است. این آثار معمولاً فاقد فیلمنامه کلاسیک هستند و تمامی اجزای تولید — از کارگردانی تا صحنه‌پردازی — به‌طور جدایی‌ناپذیری در هم تنیده‌اند.
- تعاریف متعدد: عزیزی سینمای اکسپریمنتال را دارای دو تعریف تاریخی (غیرروایی) و مدرن (تأکید بر تجربه‌های جدید بصری و صوتی) می‌داند.
- تجربه شخصی: طرقی معتقد است این سینما بیش از هر چیز بیانگر تجربه‌های شخصی فیلمساز است که ممکن است برای مخاطب در نگاه اول نامفهوم باشد.
- آزمایشگاه نوآوری: علی‌نژادیان سینمای تجربه‌گرا را آزمایشگاهی برای ایده‌های جدید می‌داند که سینمای داستانی از آن تغذیه می‌کند.
- چالش معیارها: نبود اساسنامه‌ای مشخص برای داوری آثار تجربی در جشنواره‌ها — به‌ویژه جشنواره فیلم کوتاه تهران — از دغدغه‌های اصلی فیلمسازان است.
پردیس عزیزی: “هیچ فیلمی فقط از روی تئوری ساخته نمی‌شود. تجربه از درون ایده‌ای محوری شکل می‌گیرد که در طول فرآیند خلق، رشد و تغییر می‌کند.”
سامان علی‌نژادیان: “سینمای اکسپریمنتال برای من اساساً یک نگاه شخصی است. آن را شبیه یک خلوت می‌دانم مثل شاعری که تنهاست و کار می‌کند.”
در نهایت، سینمای تجربه‌گرا نه تنها به گسترش زبان سینما کمک می‌کند، بلکه با تکیه بر فناوری‌های دیجیتال و عناصر بصری بومی، افق‌های تازه‌ای را در برابر مخاطب می‌گشاید.