گره کور اداری در ترانزیت ایران؛ مانعی برای جهش تجاری
کارشناس ترانزیت تأکید میکند ایران با موقعیت راهبردی میان سه قاره ظرفیت تبدیل به هاب ترانزیتی را دارد، اما تعدد نهادهای تصمیم‌گیر و بروکراسی مرزی مانع تحقق این هدف شده است.
چالش‌های ترانزیت در ایران و راهکارهای توسعه
ایران با موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی میان آسیا، اروپا و آفریقا این Potential را دارد که مسیرهای ترانزیتی را به موتور توسعه اقتصادی تبدیل کند. با این حال، حضور بیش از ۲۰ نهاد تصمیم‌گیر در فرایند ترانزیت و پیچیدگی‌های اداری به‌ویژه در مرزها، استفاده کامل از این فرصت را با مشکل مواجه کرده است. کارشناسان بر این باورند که ترانزیت در جهان امروز تنها جابه‌جایی کالا نیست، بلکه ابزاری برای تثبیت قدرت اقتصادی و نفوذ سیاسی محسوب می‌شود.
- تعدد نهادها باعث پیچیدگی اداری و افزایش زمان و هزینه عبور کالا شده است.
- ارزیابی‌های فیزیکی در گمرکات منجر به تأخیرهای چندروزه و حتی چندهفته‌ای می‌شوند.
- نمونه‌های موفق جهانی مانند سنگاپور و ترکیه نشان می‌دهند پردازش کالاهای عبوری پیش از خروج، درآمد کشور را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
- بندر چابهار و محور ریلی زاهدان-سرخس به‌عنوان مسیرهای کلیدی شرق کشور ظرفیت اتصال استان‌های کمتر توسعه‌یافته را دارند.
- ایجاد مناطق ویژه پردازش کالا و توسعه صنایع تبدیلی می‌تواند زمینه جذب سرمایه خارجی را فراهم کند.
“ترانزیت نباید صرفاً مسیر عبور کالا باشد، بلکه باید توقفی سودآور ایجاد کند؛ به این معنا که کالا وارد کشور شود، پردازش گردد و سپس باارزش بالاتر صادر شود.” “آینده اقتصاد ایران در گرو بازتعریف نقش ترانزیت در اقتصاد کلان کشور است.”
با اصلاح ساختار نهادی، ایجاد شفافیت در فرایندهای لجستیکی و سرمایه‌گذاری در خطوط ریلی و بنادر، ایران می‌تواند از نقش صرفاً عبوری به کشوری پردازشگر کالا تبدیل شود. این تغییر نه‌تنها درآمدهای ترانزیتی، بلکه قدرت چانه‌زنی اقتصادی کشور را نیز ارتقا خواهد داد.