بنگاه‌داری بانک‌ها و هزینه‌های پنهان برای اقتصاد کلان

بنگاه‌داری بانک‌ها: تهدیدی برای اقتصاد ایران

ورود بانک‌ها به مالکیت و اداره شرکت‌های غیربانکی، املاک و سرمایه‌گذاری‌های غیرهسته‌ای، جریان اعتباری را منحرف و کانال انتقال سیاست پولی را مختل می‌کند. این پدیده که در اقتصادهای بانک‌محور مانند ایران به‌شدت مشهود است، نه تنها کارایی عملیاتی بانک‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه اثرات مخرب عمیقی بر کلان‌اقتصاد بر جای می‌گذارد. داده‌های پایان سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که انباشت دارایی‌های مازاد در ترازنامه چندین بانک خصوصی بزرگ، همچنان قابل‌اعتنا و نگران‌کننده باقی مانده است.

• انحراف اعتباری و بهره‌وری پایین: تخصیص اعتبار به شرکت‌های وابسته
• خشکی نقدینگی و جنگ جذب سپرده: افزایش نرخ‌های سود سپرده
• اتکای بیشتر به بانک مرکزی: رشد پایه پولی و تورم مزمن
• اختلال در انتقال سیاست پولی: کاهش حساسیت بانک‌ها به نرخ‌های سیاستی
• حباب‌های قیمتی دارایی: تشدید نوسانات بازار املاک

“بانک‌ها در سیستم مالی کارکردی اساسی دارند؛ آنها باید واسطه‌گر وجوه باشند.” “افت سرمایه بانکی به سرعت به انقباض اعتباری و افت تولید ترجمه می‌شود.”

برای مقابله با این چالش‌ها، اجرای همزمان اصلاحات ساختاری شامل اجرای سخت‌گیرانه واگذاری دارایی‌های مازاد، تعیین سقف برای فعالیت‌های غیرهسته‌ای و تقویت بازار ثانویه ضروری است. هرگونه تأخیر در اجرای این اصلاحات، هزینه‌های پنهان بنگاه‌داری را به واقعیت‌های اقتصاد کلان شامل تورم، رشد اقتصادی پایین و ریسک نظام‌مند تبدیل خواهد کرد.