رشد اقتصادی ایران در گروی بشکههای نفت
هر تکانه در درآمد نفت مستقیماً بر جهش یا رکود تولید ناخالص داخلی سایه میاندازد؛ در نبود تنوع صادرات، رشد کشور همچنان نفتمحور مانده است. شرکت ملی نفت ایران نقش حیاتی در اقتصاد کشور دارد و وابستگی ساختاری به درآمدهای نفتی همچنان پابرجاست.
صنعت نفت ایران و وابستگی اقتصادی
صنعت نفت ایران به عنوان موتور اصلی رشد اقتصادی کشور شناخته میشود که سهمی حدود ۱۱.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی را در بر میگیرد. شرکت ملی نفت ایران نه تنها تأمینکننده اصلی درآمدهای ارزی است، بلکه دارای ضریب تکاثری ۸.۰۵ میباشد، بدین معنی که افزایش یک واحد تولید نفت و گاز منجر به رشد ۸.۰۵ برابری تولید ناخالص داخلی میشود. این صنعت مستقیم و غیرمستقیم برای حدود ۱۶۰ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده و سهمی بیش از ۵۰ درصدی در صادرات کشور دارد.
- چالشهای ساختاری: کاهش درآمدهای ارزی ناشی از تحریمها، افت سرمایهگذاری در بخش بالادستی و افزایش هزینههای عملیاتی
- نوسانات درآمدی: درآمد دلاری شرکت از ۵.۹ میلیارد دلار در ۱۳۹۹ به ۱۶.۸ میلیارد دلار در ۱۴۰۱ رسید ولی در ۱۴۰۲ به ۱۵.۵ میلیارد دلار کاهش یافت
- اشتغال زایی: این صنعت با وجود کاهش فرصتهای شغلی جدید، در حوزههای تخصصی مانند حفاری و ایمنی ثبات نسبی دارد
- سرمایهگذاری: هدفگذاری برای جذب سالانه ۱۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری تا پایان برنامه هفتم توسعه
"وابستگی ساختاری اقتصاد به درآمدهای نفتی یک شمشیر دو لبه برای کشور است" "توسعه پایدار مستلزم اصلاح سیاستهای مالی و افزایش شفافیت در قراردادها است"
چشمانداز آینده صنعت نفت ایران نیازمند جذب سرمایهگذاری، افزایش کارایی عملیاتی و تنوعبخشی به صادرات برای کاهش وابستگی به نفت و افزایش تابآوری اقتصادی در برابر شوکهای بیرونی میباشد.
