اندیشه سیاسی آیت‌الله نایینی نمایی از مردم‌سالاری دینی است
رییس انجمن علمی تاریخ معاصر حوزه علمیه قم بیان کرد که آیت‌الله نایینی در نظریه سیاسی خود نوعی حکومت مردمی اسلامی را تبیین می‌کند که با اصول شریعت منطبق است و نقش مردم و نظارت بر کارگزاران در آن مشهود است.
اندیشه سیاسی آیت‌الله نایینی و مردم‌سالاری دینی
اندیشه سیاسی آیت‌الله نایینی به عنوان نمادی از مردم‌سالاری دینی شناخته می‌شود که در آن نوعی حکومت مردمی اسلامی تبیین شده است. به گفته حجت‌الاسلام مهدی ابوطالبی، نایینی در نظریه خود بر پایه‌های ولایت، نظارت و مسئولیت تأکید کرده و نقش مردم و نمایندگان آنان را در چارچوب احکام شرع پررنگ دیده است. وی معتقد بود که کارگزاران حکومت باید تحت نظارت «مجلس مبعوثان از سوی ملت» قرار گیرند تا عملکردشان کنترل شود.
- نایینی به وجوب انتخابات باور داشت و حکومت مطلوب را متکی بر رأی مردم و منطبق بر شرع می‌دانست.
- اثر معروف او پیش‌زمینه فکری جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
- او دریافت که جریان مشروطه عملی شده با اهداف اسلامی ناسازگار و تحت تأثیر نگاه غرب‌گرایانه بود.
- رهبر انقلاب اسلامی جایگاه فکری نایینی را در تقابل با جریان مشروطه‌خواه غرب‌گرا تبیین کردند.
- امروزه سوء‌تفسیرهایی از مباحث نایینی شکل گرفته که نیازمند بازخوانی دقیق است.
«امتیاز مرحوم نایینی نسبت به سایر مراجع داشتن اندیشه سیاسی است» – رهبر معظم انقلاب «نقطه محوری حکومت مورد نظر ایشان ولایت است و نقش مردم و نمایندگان آنها دیده شده است»
بازگشت به متن اصیل آثار نایینی و فهم آن در چارچوب فقه سیاسی شیعه ضرورتی علمی است، زیرا اندیشه او نه بازتاب تفکر غربی، بلکه تلاشی برای نظام‌مند کردن مردم‌سالاری در ذیل شریعت اسلامی بود.