بررسی شرایط پساانتخاباتی عراق؛ ۴ مرحله اصلی برای تشکیل پارلمان و دولت

روند تشکیل دولت جدید در عراق

پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات پارلمانی عراق در ۲۰ آبان ۱۴۰۴، روند سیاسی این کشور وارد مراحل پیچیده‌ای شده است. بر اساس نتایج اولیه، فهرست بازسازی و توسعه به رهبری محمد شیاع السودانی با ۴۶ کرسی پیشتاز است و پس از آن فهرست‌های دولت قانون (نوری مالکی) و التقدم (محمد الحلبوسی) قرار دارند. مراحل تشکیل دولت جدید طبق تحلیل کارشناسان حقوقی شامل ۴ مرحله اصلی می‌شود:

• اعتراضات و تأیید نتایج توسط دادگاه فدرال: نتایج اعلام شده نهایی نبوده و تا ۳ روز قابل اعتراض هستند. هیئت قضائی ۱۰ روز برای رسیدگی به اعتراضات و اعلام نتایج نهایی مهلت دارد.
• تشکیل پارلمان جدید: پس از تأیید نتایج، رئیس‌جمهور ظرف ۱۵ روز پارلمان جدید را دعوت می‌کند. در اولین جلسه، رئیس مجلس و دو معاون با آراء نصف به علاوه یک انتخاب می‌شوند.
• انتخاب رئیس‌جمهور جدید: این مرحله ظرف ۳۰ روز و با آراء اکثریت دو سوم اعضای پارلمان (۲۲۰ نماینده) انجام می‌شود. پست رئیس‌جمهور به طور سنتی به کردها تعلق دارد.
• مأموریت نخست‌وزیر برای تشکیل دولت: رئیس‌جمهور ظرف ۱۵ روز پس از انتخابات، نامزد بزرگترین فراکسیون پارلمانی را به عنوان نخست‌وزیر مأمور می‌کند. نخست‌وزیر ۳۰ روز فرصت دارد تا اعضای کابینه را معرفی و رأی اعتماد بگیرد.

حمید الصائغ، کارشناس مسائل حقوقی: «غیرممکن بودن وجود اکثریت مطلق در میان احزاب باعث می‌شود که بزرگترین ائتلاف پیروز با متحدان خود مذاکره کند تا به بزرگترین فراکسیون تبدیل شود.»

محمد عواد، پژوهشگر امور انتخاباتی: «انتخاب رئیس‌جمهور به اکثریت دو سوم نیاز دارد، در حالی که انتخاب نخست‌وزیر و رئیس پارلمان با اکثریت نسبی انجام می‌شود.»

با توجه به پیچیدگی‌های موجود و رقابت میان گروه‌های سیاسی مانند چارچوب هماهنگی، احتمال تکرار سناریوی تأخیر در تشکیل دولت مشابه انتخابات ۲۰۲۱ وجود دارد. همچنین نقش قدرت‌های بین‌المللی در تفاهمات سیاسی آینده می‌تواند بر روند انتخاب نخست‌وزیر جدید تأثیرگذار باشد.