نفت زیر پوست اقتصاد؛ سهم نفت در اقتصاد چه قدر است؟
تحلیل جامع سهم نفت در رشد اقتصادی ایران بر اساس دادههای بانک مرکزی و اوپک. بررسی تفاوت سهم اسمی و واقعی نفت در تولید ناخالص داخلی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور.
نقش نفت در اقتصاد ایران
بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی، نفت همچنان تعیین‌کننده‌ترین عامل در رشد اقتصادی ایران است. در سال ۱۴۰۳، بخش نفت با رشد ۴.۶ درصدی، سهم ۰.۶ واحدی در رشد کل اقتصاد داشت که معادل نیمی از رشد اقتصادی کشور بود. با این حال، تفاوت بین سهم اسمی و واقعی نفت بسیار مهم است. سهم اسمی تحت تأثیر قیمت جهانی نفت و نرخ ارز قرار می‌گیرد، در حالی که سهم واقعی بر اساس حجم واقعی تولید و صادرات محاسبه می‌شود.
- رشد تولید نفت ایران از ۲.۴ میلیون بشکه در روز در ۲۰۲۱ به بیش از ۳.۱ میلیون بشکه در ۲۰۲۴ رسید
- در دوره پساتحریم، نفت نقش پررنگ‌تری در تثبیت رشد اقتصاد ایفا کرده است
- اثرات غیرمستقیم نفت بر صنایع وابسته مانند پتروشیمی و حمل‌ونق‌ل بسیار قابل توجه است
- چالش اصلی، وابستگی شدید بودجه به درآمدهای نفتی و نوسان‌پذیری قیمت جهانی است
- رشد پایدار نفت نیازمند سرمایه‌گذاری در میادین مشترک و فناوری‌های پیشرفته است
"نفت در کوتاه‌مدت پیشران اصلی رشد است، اما در بلندمدت به عامل نوسان‌زا بدل می‌شود."
"وابستگی شدید بودجه به نفت، موجب تقویت نقش نوسان‌زای آن شده است."
برای کاهش وابستگی به نفت، تقویت صندوق توسعه ملی و تفکیک درآمدهای نفتی از بودجه جاری ضروری به نظر می‌رسد.
