فلسفه ایرانی و چالش تکنولوژی و هوش مصنوعی؛ تکنولوژی «مدرن» خنثی نیست

فلسفه اسلامی در چالش‌های عصر تکنولوژی

فلسفه اسلامی به عنوان یکی از غنی‌ترین سنت‌های فکری جهان، در دوران معاصر با چالش‌های بنیادین و بی‌سابقه‌ای روبرو شده است. این چالش‌ها هم از سوی جریان‌های فکری غربی مانند پوزیتیویسم و پست‌مدرنیسم نشأت می‌گیرند و هم شامل مسائل برآمده از پیشرفت‌های تکنولوژیک مانند هوش مصنوعی می‌شوند. فلسفه اسلامی که بر پایه مبناگرایی و امکان دستیابی به یقین استوار است، در برابر این جریان‌ها باید از اعتبار خود دفاع کند.

• چالش‌های معرفت‌شناختی: پوزیتیویسم با تکیه بر تجربه حسی، مفاهیم کلیدی فلسفه اسلامی را زیر سوال می‌برد
• نسبیت‌گرایی پست‌مدرن: انکار حقیقت مطلق، فلسفه اسلامی را با چالش عمیق مواجه می‌سازد
• چالش تکنولوژیک: هوش مصنوعی به عنوان ماشین اطلاعات فاقد خرد، جایگاه انسان خردمند را تهدید می‌کند
• چالش‌های درونی: محدود ماندن به هستی‌شناسی و نقدهای درونی سنت‌گرایان

دکتر رضا داوری اردکانی: “تکنیک در جهان مدرن صرفاً صنعت نیست، بلکه نوعی نحوه وجود است که بر بشر مسلط شده است.”

فیلسوفان معاصر: “هوش مصنوعی می‌تواند محاسبه کند، اما نمی‌تواند بفهمد یا اخلاقاً ترجیح دهد.”

راه‌حل‌های پیشنهادی شامل گذار از هستی‌شناسی به فلسفه‌های مضاف، بازسازی زبانی و گفتگو، و مواجهه نقادانه با چالش‌های مدرن است. فلسفه اسلامی تنها زمانی می‌تواند مدعی تمدن‌سازی باشد که برای انسان معاصر معنایی فراتر از لذت و تکنیک ارائه دهد.