جامعه‌شناسی ایران درگیر روایت استعماری و گسست از سنت‌های بومی

میثم مهدیار، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه، در نشست «مقاومت به مثابه امر اجتماعی» که در دانشگاه تهران برگزار شد، به تحلیل زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری جامعه‌شناسی در ایران پرداخت. به گفته وی، جامعه‌شناسی مسلط در ایران در بستر یک گفتمان استعماری شکل گرفته و بدون نقد تاریخی این گفتمان، نمی‌توان به مسأله «مقاومت» در ساحت علوم اجتماعی پرداخت. مهدیار ریشه این گسست را در تحولات دو سده اخیر و تحت تأثیر دو جریان عمده باستان‌گرا و چپ‌گرا دانست که هر کدام در دوره‌ای خاص بر روایت تاریخی مسلط شدند.

• تأسیس جامعه‌شناسی در ایران پس از کودتای ۲۸ مرداد و در چارچوب نظریه نوسازی آمریکایی
• نقش نظریه «شیوه تولید آسیایی» در تصویر کردن تاریخ ایران به عنوان جامعه‌ای استبدادزده
• تأسیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران به عنوان همزاد نظریه توسعه
• انتقاد جلال آل احمد از استفاده داده‌ها برای افزایش نفوذ آمریکا در ایران

«ساختار رشته جامعه‌شناسی در ایران، تا امروز نیز تحت تأثیر همین روایت شکل گرفته است» «جامعه‌شناسی باید ابزاری برای تحلیل و حل مسائل داخلی و اسلامی باشد»

سعید زاهد زاهدانی نیز در ادامه با تأکید بر این که علم جامعه‌شناسی در ایران به‌گونه‌ای به کار گرفته شده که استعمارگران بتوانند منابع کشور را بهتر کنترل و بهره‌برداری کنند، به بررسی ابعاد مختلف توسعه غربی و نقش آن در ایجاد وابستگی اقتصادی و فرهنگی پرداخت.