از آنکارا تا تهران؛ چرا تعرفه پلکانی در ترکیه موفق بود اما در ایران شکست خورد
مقایسه سیاست‌های انرژی ایران و ترکیه نشان می‌دهد شفافیت قیمت، نظارت دیجیتال و کنتورهای هوشمند در ترکیه به کاهش مصرف انجامیده، در حالی که در ایران سیاست‌های قیمتی غیرواقعی و فقدان فناوری باعث تداوم رشد مصرف شده است.
تفاوت عملکرد تعرفه پلکانی در ایران و ترکیه
ایران با وجود ذخایر عظیم انرژی،每年 با مشکل کمبود عرضه مواجه است زیرا رشد مصرف خانگی از ظرفیت تولید پیشی گرفته است. داده‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد ۱۵ درصد مشترکان بیش از ۳۰ درصد انرژی کشور را مصرف می‌کنند. ساختار تعرفه پلکانی در ایران به دلیل پایین بودن نرخ‌ها نسبت به هزینه واقعی تولید، تأثیر بازدارنده کمی داشته است.
کنتورهای هوشمند در ترکیه نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این کشور با نصب کنتورهای هوشمند برای ۹۰ درصد مشترکان، امکان نظارت لحظه‌ای و کنترل مصرف را فراهم کرده است. در مقابل، ایران تنها در مناطق محدودی طرح هوشمندسازی (فهام) را اجرا کرده است.
- سیاست قیمتی: ترکیه قیمت‌ها را بر اساس هزینه واقعی تولید تنظیم می‌کند
- فناوری: سیستم‌های دیجیتال امکان تحلیل الگوی مصرف را فراهم می‌سازند
- عدالت: در ایران یارانه‌ها بیشتر به نفع مشترکان پرمصرف تمام می‌شود
- آموزش: فقدان آگاهی عمومی درباره مزایای کنتورهای هوشمند
- زیرساخت: شبکه سنتی ایران امکان مدیریت کارآمد مصرف را محدود می‌کند
فرهاد اسماعیلی، پژوهشگر انرژی: "مشکل ساختاری ما این است که قیمت انرژی نه بر اساس هزینه واقعی تولید، بلکه بر اساس ظرفیت اجتماعی و سیاسی افزایش قیمت تعیین می‌شود."
کارشناسان انرژی: "تغییر رفتار مصرف‌کننده زمانی پایدار می‌شود که سه شرط برقرار باشد: اطلاع‌رسانی شفاف، انگیزه اقتصادی و ابزار کنترل فردی."
راه‌حل پیشنهادی ترکیب سیاست قیمتی هوشمند با شبکه فنی هوشمند است. هوشمندسازی عدالت‌محور می‌تواند شفافیت ایجاد کند و مصرف‌کننده را به بخشی از فرایند تصمیم‌گیری تبدیل نماید.
