راه‌اندازی شب‌بازار راهکاری برای ساماندهی دستفروشان
کارشناس مدیریت خدمات شهری بیان می‌کند که ایجاد شب بازارها به جای برخورد قهری با دستفروشان، راهکاری ساختاری برای مدیریت اشتغال غیررسمی و حفظ نظم شهری است. این گزارش به تجارب جهانی و نمونه‌های موفق در مشهد و تهران می‌پردازد.
شب‌بازارها: راهکاری برای ساماندهی دستفروشی
اشتغال غیررسمی به مشاغلی گفته می‌شود که خارج از چارچوب‌های قانونی انجام می‌شوند و از مزایایی مانند بیمه و حمایت‌های اجتماعی برخوردار نیستند. در سال‌های اخیر، گسترش دستفروشی در شهرها به‌ویژه تهران به عنوان یک «استراتژی بقا» برای جمعیت‌های رو به رشد شهری در حال افزایش است. عوامل اقتصادی، مهاجرت و بیکاری از مهم‌ترین دلایل رشد این پدیده هستند.
سه رویکرد کلی در مواجهه با دستفروشی وجود دارد:
- رویکرد قهری (جمع‌آوری یا برخورد مستقیم)
- رویکرد انفعالی (همزیستی غیررسمی)
- رویکرد ساماندهی (راهکارهای ساختاری و پایدار)
کارشناسان معتقدند به جای برخورد قهری، باید این فعالیت‌ها را با برنامه‌ریزی و قوانین مشخص ساماندهی کرد. اختصاص فضاهای مناسب و تعریف چارچوب‌های قانونی می‌تواند هم به حفظ معیشت اقشار کم‌درآمد کمک کند و هم نظم شهری را حفظ نماید.
"یکی از راهکارهای مواجهه با پدیده دستفروشی و کاهش تبعات آن، راه‌اندازی شب بازارها در سطح شهر است."
"بازارهای شبانه در دوران رکود اقتصادی به عنوان راهکاری انعطاف‌پذیر و کم‌هزینه برای تأمین معیشت اهمیت یافتند."
شب بازارها می‌توانند بستر کم‌هزینه‌ای برای کارآفرینان نوپا فراهم کنند و به ایجاد نشاط اقتصادی، رونق گردشگری و پویایی شبانه شهر کمک نمایند. اما چالش‌هایی همچون آلودگی صوتی، مشکلات امنیتی و نبود زیرساخت‌های مناسب نیز وجود دارد.
تجربه‌های موفق جهانی مانند شهر تاگوم در فیلیپین و بازار شبانه کویینز در نیویورک نشان می‌دهند که ساماندهی مناسب می‌تواند به کاهش جرایم، مدیریت پسماند و تقویت سرمایه اجتماعی منجر شود. در ایران نیز مشهد به عنوان پیشرو در اجرای این طرح، نمونه‌های موفقی مانند شب بازار هدایت و شارستان دارد.
