تجارت ایران و اوراسیا در گذر از موانع غیرتعرفه‌ای
موانع غیرتعرفه‌ای، استانداردهای سخت‌گیرانه و ضعف زیرساخت‌های لجستیکی تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ با رفع تدریجی موانع، مسیر گسترش مبادلات رو به بهبود است.
تجارت ایران و اوراسیا و چالش‌های پیش‌رو
مطالعات نشان می‌دهد که علیرغم امضای توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، موانع غیرتعرفه‌ای، ساختاری و نهادی همچنان بزرگ‌ترین مانع در مسیر توسعه مبادلات تجاری محسوب می‌شوند. این موانع در بسیاری موارد تأثیری به‌مراتب بیشتر از تعرفه‌ها بر کندی تجارت گذاشته‌اند.
میراث ساختاری و تقسیم کار تاریخی
اتحادیه اقتصادی اوراسیا تحت تأثیر ساختار صنعتی و تجاری به‌جامانده از دوران شوروی سابق اداره می‌شود که ورود بازیگر جدیدی مانند ایران را با دشواری روبه‌رو می‌کند. نفوذ سنگین روسیه و چین در بازارهای اعضای کلیدی اتحادیه، موقعیت ایران را برای تثبیت جایگاه خود چالش‌برانگیز کرده است.
استانداردها و مقررات فنی
یکی از مهم‌ترین موانع غیرتعرفه‌ای، الزام انطباق محصولات ایرانی با استاندارد GOST است که ریشه در سیستم‌های فنی اتحاد جماهیر شوروی دارد. تولیدکنندگان ایرانی باید گواهی R-GOST دریافت کنند که فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است.
چالش‌های لجستیکی و گمرکی
اختلاف در سامانه‌های گمرکی ملی و تفاوت در رویه‌های اجرایی، روند تسهیل تجارت را محقق نکرده است. زیرساخت‌های لجستیکی در بسیاری از کشورهای عضو برای کالاهای ایرانی کافی نیست و مشکلاتی مانند کمبود سردخانه و انبار استاندارد وجود دارد.
- موانع بانکی و مالی: نبود شبکه بانکی پایدار و وابستگی معاملات به تهابت
- سیاست‌گذاری ناهماهنگ: محدودیت‌های غیرضروری در واردات بر صادرات اثر منفی دارد
- کنسرسیوم‌های تجاری: راهکاری مؤثر برای کاهش ریسک و حضور پایدار
- استانداردهای بهداشتی: مقررات سخت‌گیرانه در حوزه غذا و کشاورزی
- بهبود تدریجی: رفع موانع نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و اصلاحات نهادی
“تنگ‌نظری در واردات، ظرفیت صادرات را نیز محدود می‌کند.” “کنسرسیوم‌های صادراتی می‌توانند بسیاری از مشکلات ساختاری را کاهش دهند.”
رفع این چالش‌ها نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، اصلاحات نهادی و هماهنگی میان دولت و بخش خصوصی است تا ایران بتواند از ظرفیت بزرگ بازار ۱۸۰ میلیون نفری اتحادیه اوراسیا بهره‌برداری مؤثر داشته باشد.
