شروط استراتژی اقتصاد بدون نفت

اقتصاد ایران و چالش وابستگی به نفت

اقتصاد ایران دهه‌هاست به درآمدهای نفتی وابسته است که به دلیل نوسانات قیمت و شرایط بازار، دولت را با چالش‌های جدی مانند کسری بودجه، استقراض پنهان، رشد نقدینگی و تورم مواجه می‌کند. وزارت اقتصاد اخیراً بسته‌ای اصلاحی با سه محور کلیدی معرفی کرده است: افزایش سهم درآمدهای پایدار، مهار هزینه‌های جاری و ساماندهی یارانه‌ها.

هوشمندسازی نظام مالیاتی

مهم‌ترین بخش این بسته، هوشمندسازی مالیات است که با استفاده از داده‌های جامع و فناوری‌های نوین، شفاف‌سازی جریان‌های مالی و جلوگیری از فرار مالیاتی را ممکن می‌سازد. این رویژه امکان حرکت به سمت مالیات بر مجموع درآمد را فراهم کرده و می‌تواند پایه‌های مالیاتی را بدون فشار بر بخش تولید تقویت کند.

• فاکتور الکترونیک و پایش لحظه‌ای مالیات بر ارزش افزوده
• اظهارنامه‌های پیش‌پر شده و تطبیق هوشمند داده‌ها
• تحلیل ریسک و بازرسی هدفمند به جای فشار کور بر تولید
• گسترش پایه‌های مالیاتی بدون افزایش نرخ‌ها
• پرداخت و تسویه دیجیتال فراگیر

“هوشمندسازی مالیات نه‌تنها ابزار تأمین مالی است، بلکه سازوکاری برای عدالت اقتصادی و کاهش شکاف‌های درآمدی نیز محسوب می‌شود.”

مولدسازی دارایی‌های دولتی

دولت مالک حجم عظیمی از املاک، زمین‌ها و شرکت‌های دولتی است که بسیاری از آنها زیان‌ده بوده و هزینه‌های سنگینی بر بودجه تحمیل می‌کنند. مولدسازی دارایی‌ها از طریق واگذاری به بخش خصوصی یا استفاده بهینه می‌تواند هم هزینه‌های جاری را کاهش دهد و هم درآمد جدیدی ایجاد کند.

• شناسایی و ارزیابی دقیق دارایی‌های بلااستفاده دولتی
• واگذاری شرکت‌های زیان‌ده به بخش خصوصی
• کاهش نیاز به استقراض و انتشار اوراق بدهی
• افزایش بهره‌وری و رشد بخش خصوصی
• شفافیت در فرآیند واگذاری از طریق مزایده‌های شفاف

“مولدسازی دارایی‌های دولتی می‌تواند اقتصاد ایران را از چرخه کسری بودجه و ناترازی مزمن رها کند.”

اصلاح یارانه‌ها

هدفمندسازی هوشمند یارانه‌ها با استفاده از داده‌های خانوار می‌تواند اتلاف منابع را کاهش داده و فشار بر بودجه را کم کند. بدون اصلاح یارانه انرژی، کاهش مصرف بی‌رویه و افزایش بهره‌وری صنایع ممکن نیست.

این اصلاحات اگرچه در کوتاه‌مدت دشوار هستند، اما در بلندمدت می‌توانند اقتصاد ایران را به سمت شفافیت، بهره‌وری و استقلال از نفت هدایت کنند.