آغاز جنگ علمی علیه ایران و چالش‌های عقب‌ماندگی علمی

جنگ علمی علیه ایران و چالش‌های پژوهشی

دکتر شاهین آخوندزاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، از آغاز جنگ علمی علیه ایران خبر داده و اعلام کرد که برخورد برخی مجلات علمی با ایران شبیه رفتار تاریخی با گالیله است. وی با اشاره به نقشه جامع علمی کشور که قرار بود ایران تا سال ۱۴۰۴ به جایگاه نخست منطقه در تولید علم برسد، توضیح داد که ایران در سال ۲۰۱۷ عملاً به این جایگاه دست یافت اما از سال ۲۰۲۱ روند تولید علم با توقف و کاهش مواجه شد.

• تحریم‌های علمی و فشارهای اقتصادی امکان به‌روزرسانی آزمایشگاه‌ها و حضور محققان در عرصه بین‌المللی را محدود کرده‌اند
• کاهش تعاملات علمی بین‌المللی بر میزان استنادات و کیفیت پژوهش اثر مستقیم دارد
• سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی به‌جای ۲ درصد هدف، حتی از نیم درصد نیز پایین‌تر آمده است
• بودجه معاونت تحقیقات از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۴ ثابت مانده در حالی که نرخ تورم چندین برابر شده است
• آزمایشگاه‌های دانشگاهی سال‌هاست نوسازی نشده و دسترسی به تجهیزات به‌روز محدود شده است

"وقتی یک مقاله تنها در یک مرکز ایرانی انجام شود، شانس استناد آن محدود است. اما اگر پژوهش چندمرکزی یا بین‌المللی باشد، ضریب اثرگذاری آن چند برابر افزایش می‌یابد."

"رشد علمی بدون آرامش داخلی، ثبات اقتصادی و فضای مناسب برای تحقیق و توسعه امکان‌پذیر نیست."

برای بازگشت به مسیر رشد علمی، نیاز به رفع محدودیت‌ها، تقویت دیپلماسی علمی و افزایش واقعی سرمایه‌گذاری در پژوهش وجود دارد. همچنین حفظ و جذب نخبگان علمی و ایجاد انگیزه برای بازگشت فارغ‌التحصیلان ایرانی از خارج از کشور ضروری است.