نقد رمان «سنگ اقبال» اثر مجید قیصری در انجمن ادبی خورشید

نقد رمان سنگ اقبال اثر مجید قیصری

رمان «سنگ اقبال» اثر مجید قیصری که در جایزه جلال آل‌احمد برگزیده شد، در چهل‌ودومین نشست انجمن ادبی خورشید مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این اثر روایتگر روستایی به نام چهاردیوار است که با خشک‌سالی و بحران آب دست‌وپنجه نرم می‌کند. شخصیت اصلی داستان معلمی است که از زندگی شهری فرار کرده و به این روستا پناه می‌برد.

تحلیل نمادین اثر

• آب به عنوان نماد حیات و آگاهی در مقابل خشک‌سالی نماد بی‌اخلاقی
• آقابزرگ نماد قدرت مشروعیت‌باخته و کدخدا نماینده ترس جمعی
• مراسم سنگ بهره نشان‌دهنده توزیع تصادفی قدرت و قربانی‌سازی

ویژگی‌های پادآرمانشهری

• نمایش جامعه‌ای با ویژگی‌های منفی حاکم
• تقلیل جامعه به دوگانه خیر و شر بدون خاکستری‌ها
• نبود روزنه امید برای تحول از درون

“قیصری جهان داستانی‌اش را چنان طراحی کرده که هیچ روزنه‌ای برای تحول از درون وجود ندارد” “سنگ اقبال بیش از آنکه رمانی درباره مردم باشد، روایتی از بی‌اعتمادی نویسنده به ریشه‌های مردم خویش است”

این رمان با وجود نقاط قوت در نمادپردازی، از نظر شخصیت‌پردازی و منطق روایی با چالش‌هایی مواجه است. معلم به عنوان شخصیت اصلی بیش از حد منفعل تصویر شده و پایان‌بندی اثر مبهم و غیرمنتظره است.