جداسازی بودجه از نفت؛ مسیر پایدار مهار تورم
کاهش تورم بدون اصلاح ریشهای ساختار بودجه ممکن نیست. وزارت اقتصاد با اولویتگذاری بر «کاهش وابستگی بودجه به نفت» تلاش میکند اقتصاد ایران را به ثبات برساند.
جداسازی بودجه از نفت برای مهار تورم پایدار
تورم در اقتصاد ایران عمدتاً از ناترازیهای مالی دولت و وابستگی بلندمدت بودجه به درآمدهای نوسانی نفتی نشأت میگیرد. هرگونه کاهش قیمت نفت یا اختلال در صادرات آن موجب افزایش کسری بودجه و فشار برای تأمین مالی از طریق راههای تورمزا مانند استقراض از بانک مرکزی میشود. وزارت اقتصاد با درک این弱点 اصلی - یعنی تغییرناپذیری مخارج و نوسانی بودن منابع - برنامهای سهمحوری را دنبال میکند:
- کاهش اتکای بودجه به نفت و انتقال منابع به صندوقهای توسعهای
- افزایش سهم درآمدهای پایدار مالیاتی بدون فشار بر اقشار کمدرآمد
- تقویت انضباط مالی برای محدودسازی کسری بودجه عملیاتی
کریمی ممبینی، کارشناس اقتصادی میگوید: “کشوری که ۷۰ درصد هزینههایش قطعی است، نمیتواند بر درآمدهای نفتی غیرقابل پیشبینی تکیه کند. تا زمانی که بودجه از نفت جدا نشود، چرخه کسری–استقراض–تورم ادامه خواهد داشت.”
این رویکرد با تجربه کشورهایی مانند مکزیک، نروژ، اندونزی و روسیه همخوانی دارد که با ایجاد صندوقهای توسعهای و جداسازی هزینههای جاری از نفت، توانستهند تورم مزمن را مهار کنند.
در بخش مالیات، تمرکز بر افزایش “پایههای جدید” مانند مالیات بر سوداگری و مالیات هوشمند است، نه صرفاً افزایش نرخها. این سیاستها بار مالیاتی را به سمت فعالیتهای کممولد هدایت میکند تا تولیدکنندگان واقعی تحت فشار قرار نگیرند. در نهایت، جداسازی بودجه از نفت یک ضرورت استراتژیک برای ایجاد ثبات اقتصادی و تضعیف موتورهای تورم در ایران است.
