واکاوی سرمایه اجتماعی در جهان میانه
کتاب «سرمایه جوانمردی در دوران میانه» با رویکرد جامعهشناختی به بررسی نقش فتوت و شبکههای همیاری اخلاقمحور در شکلگیری سرمایه اجتماعی جوامع اسلامی و غربی میپردازد.
واکاوی سرمایه اجتماعی در جهان میانه
کتاب «سرمایه جوانمردی در دوران میانه» اثر سید علیرضا حسینی بهشتی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدّرس، به بررسی جنبههای جامعهشناختی فتوت (جوانمردی) و سرمایههای اجتماعی ایران در دوران میانه میپردازد. این اثر پژوهشی به تحلیل تأثیر آداب و عادات اخلاقی بر سرمایه اجتماعی در جوامع مختلف تاریخی توجه دارد. در این دوران، هم جوامع غربی و هم اسلامی دارای تشکلهای مردمی با پیوندهای درونی قوی بودند، اما توانایی آنها در برقراری روابط اجتماعی گسترده متفاوت بود.
- تفاوت در منظومههای اخلاقی: در جوامع غربی، ارزشها مبتنی بر فردگرایی و تعامل اجتماعی گستردهتر بود، در حالی که در جوامع اسلامی، جمعگرایی و پیوندهای خانوادگی نقش پررنگتری داشتند.
- تأثیر فرهنگ تجدد: ورود فرهنگ مدرن با تأکید بر عقلانیت و پیشرفت علمی، ساختارهای اجتماعی سنتی را دگرگون کرد و باعث فاصلهگیری بیشتر این دو حوزۀ تمدنی شد.
- شبکههای همیاری: کتاب با بررسی منابع تاریخی، شبکههای همیاری اجتماعی مانند جوانمردان شمشیر (شوالیهها و عیاران)، جوانمردان عبادتگاه (دیرنشینان و اهالی خانقاه) و جوانمردان اصناف را تحلیل میکند.
- استقلال از حکومت: این شبکهها غالباً مستقل از حکومتها فعالیت میکردند و به انسجام جوامع در برابر تغییرات سیاسی کمک مینمودند.
- کاوش در منابع: اثر بخشی از مجموعهای درباره همزیستی، اتحاد و افتراق است و بر پیوندهای مستحکم جماعتها در تاریخ ایران تمرکز دارد.
“با مطالعه منابع تاریخی و متون ادبی […] تصویری شگفتانگیز از شبکههای همیاری اجتماعی به دست میآید که چه در غرب مسیحی و چه در شرق اسلامی با تکیه بر آداب اخلاقی و سنن آن جوامع شکل گرفته بودند.”
“جوانمردانِ شمشیر، جوانمردان عبادتگاه و جوانمردان اصناف […] شاید به یُمن وجود آنها بوده که با تداول قدرت […] انسجام و موجودیت جوامع کمتر دچار خلل میشد.”
این کتاب در ۲۸۴ صفحه توسط انتشارات روزنه منتشر شده و به نقش سرمایه اجتماعی به عنوان عاملی کلیدی در پایداری جوامع تاریخی میپردازد.
