سیر تحوّل تصویر زنان در سینمای ایران: از ابژهسازی تا کرامتبخشی
بررسی تاریخی بازتاب شخصیت زنان در سینمای ایران از دوره فیلمفارسی با نگاه مردانه و ابژهجنسی تا دوره پس از انقلاب با حضور کارگردانان زن و شخصیتپردازی مستقل.
سیر تصویر زنان در سینمای ایران
این تحلیل به تحول بازتاب زنان در سینمای ایران از دهههای نخست تا امروز میپردازد. سینمای ایران با فیلمفارسی که مخاطب اصلی آن مردان بودند آغاز شد و زن در آن اغلب به عنوان ابژه جنسی یا وسیلهای برای رسیدن به ثروت نمایش داده میشد.
دوره پهلوی و فیلمفارسی
- سینما عمدتاً مردانه وسیلهای برای دور کردن مخاطب از دغدغههای سیاسی بود
- زنان در نقشهای کلیشهای مانند خواننده کاباره، مستخدم و روسپی ظاهر میشدند
- تنها کارگردان زن آن دوره شهلا ریاحی بود که فیلم «مرجان» را ساخت
تحول پس از انقلاب اسلامی
- موج نو با فیلمهایی مانند «قیصر» نگاه به زن را به «ناموس» تغییر داد
- پس از انقلاب، زنان کارگردان مانند مرضیه برومند و رخشان بنیاعتماد پا به عرصه گذاشتند
- زنان در مرکز داستانها قرار گرفتند و از حاشیه به متن آمدند
«زن در سینمای پس از انقلاب شخصیت پیدا کرد و حتی نقش اول بسیاری از فیلمها زن بود»
«فیلمفارسی عمیقاً لحنی مردانه داشت و مخاطب آن مردهای جوان جامعه بودند»
از دهه ۷۰ به بعد نقشهای کنشگرانه زنان افزایش یافت و با ورود جشنوارههای غربی، برخی آثار به نمایش تصویر خاصی از زنان ایرانی روی آوردند. این روند نشاندهنده تحول فرهنگی عمیق در نگاه سینمای ایران به زن است.
