عباسی: هوش مصنوعی شمشیر دولبه در علوم اسلامی
معاون پژوهش حوزههای علمیه با اشاره به نقش فزاینده فناوریهای نوین در تحقیقات دینی، بر لزوم بهرهگیری هوشمندانه و مسئولانه از هوش مصنوعی تأکید کرد و آن را همچون آب جاری دانست که با هدایت صحیح زمین دانش را بارور میکند.
هوش مصنوعی در پژوهشهای دینی: فرصتها و تهدیدها
فرهاد عباسی، معاون پژوهش حوزههای علمیه، در همایش «گفتگوگرهای هوشمند اسلامی و آینده پژوهشهای دینی» به تحلیل نقش هوش مصنوعی در عرصه علوم اسلامی پرداخت. وی این فناوری را شمشیری دولبه دانست که از یک سو فرصتهای بیشماری برای پیشبرد پژوهشهای دینی ایجاد میکند و از سوی دیگر با تهدیدهای معرفتی و روشی همراه است. عباسی با اشاره به جایگاه پیشرو حوزههای علمیه در پژوهش دیجیتال، بر لزوم استفاده هوشمندانه و مسئولانه از این فناوری تأکید کرد.
- تحول در روششناسی پژوهش دینی: از کتابخانههای دیجیتال به سوی گفتگوگرهای هوشمند
- تهدیدهای اصلی: سوگیری پنهان، کاهش شفافیت منابع، تحریف معارف دینی
- فرصتهای راهبردی: دسترسی سریع به منابع، ایجاد ارتباط هوشمند بین متون دینی
- چالش مرجعیت علمی: خطر جایگزینی هوش مصنوعی به جای عالم و پژوهشگر
- راهکارهای پیشنهادی: شفافسازی منابع، آموزش سواد دیجیتال، نظارت علمی
«هوش مصنوعی همانند آبی جاری است که اگر در مسیر درست هدایت شود، میتواند زمین دانش را بارورتر کند، اما در صورت فقدان مدیریت و حکمت، ممکن است به تضعیف بنیانهای علمی بینجامد.»
«این ابزارها میتوانند پیوندی سنجیده میان سنت علمی حوزه و علوم نوین برقرار کنند و اگر این پیوند با دقت شکل گیرد، افقهای تازهای در پژوهشهای دینی گشوده خواهد شد.»
نتیجهگیری این است که هوش مصنوعی باید به عنوان دستیار پژوهشگر معرفی شود نه جایگزین او، و موفقیت در این عرصه نیازمند تدوین راهبردهای دقیق و ارتقای سواد دیجیتال جامعه علمی است.
