از قنات تا سد؛ مسیر گمشده مدیریت آب در ایران
بارشهای اخیر ایران را از بحران خشکسالی دور کرده اما ضعف مدیریت آب باعث هدررفت این نعمت شده است. تحلیل کارشناسان نشان میدهد رویکرد سازهای جای روشهای سنتی مانند قنات و هوتک را گرفته و کشور در آبخیزداری دو سوم عقبماندگی دارد.
بحران مدیریت آب در ایران
بارشهای سنگین اخیر اگرچه ایران را از لبه بحران خشکسالی دور کرده، اما ضعف مزمن در مدیریت آب باران باعث شده این نعمت به سیلاب و هدررفت تبدیل شود. ایران با میانگین بارش ۶۲ میلیمتر در سال آبی جاری، همچنان با کسری بارش مواجه است و تغییرات اقلیمی الگوی بارشها را دگرگون کرده است.
چالشهای مدیریت آب
- سدسازی بیرویه جای روشهای سنتی مانند قنات و هوتک را گرفته است
- ۷۱ درصد بارشها در ایران تبخیر میشود
- کشور در حوزه آبخیزداری دو سوم عقبماندگی دارد
- توسعه کلانشهرها باعث افزایش دما و تشدید تبخیر شده است
- بارشهای مقطعی نمیتواند خشکسالی ۶ ساله را جبران کند
پدرام جدی، کارشناس محیط زیست: "در دهههای گذشته سدهای بزرگ مسیر رسیدن آب به مقاصد طبیعی را بستهاند"
"بارشهای شدید ارزشمندند اما کافی نیستند. زمانی میتوان گفت خشکسالی برطرف شده که تالابهایی مانند ارومیه و گاوخونی پر آب شوند"
برای مدیریت پایدار آب، باید به سمت کاهش سرعت هدررفت و افزایش نفوذ آب به سفرههای زیرزمینی حرکت کرد. روشهای کمهزینه مانند آبخیزداری که پیشینیان استفاده میکردند، به دلیل منافع پروژههای بزرگ سازهای به حاشیه رانده شدهاند.
