فرونشست زمین ۴۰ درصد جمعیت ایران را تهدید می‌کند

بحران فرونشست زمین در ایران

پدیده فرونشست زمین به‌صورت فزاینده در سراسر ایران در حال توسعه است. بر اساس آخرین آمارها، به‌جز استان گیلان، در تمامی استان‌های کشور این پدیده به‌طور قطعی اثبات شده و وسعت آن به‌طور مستمر رو به افزایش است. استان خراسان رضوی در وضعیت نامطلوب‌تری قرار دارد و وسعت پهنه‌های فرونشستی در این استان حدود ۲۵ پهنه پراکنده است که کلان‌شهر مشهد و سایر شهرهای استان را در بر گرفته است.

• افزایش نرخ فرونشست در جنوب تهران: طی دو سال اخیر نرخ فرونشست در جنوب تهران حدود ۳ برابر افزایش یافته است.
• علل اصلی فرونشست: برداشت بی‌رویه آب و مصارف بخش کشاورزی، اما در کانون‌های جمعیتی متراکم مانند تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و کرمان، الگوی مصرف آب متفاوت است و عمده مصرف به آب شرب و بهداشت اختصاص دارد.
• تأثیر تغییر کاربری چاه‌ها: در منطقه ۱۸ تهران، چندین حلقه چاه که پیش‌تر کاربری غیرشرب داشتند، به تأمین آب شرب تهران اختصاص یافته‌اند که باعث برداشت شبانه‌روزی آب و تشدید فرونشست شده است.
• گسترش فرونشست به مراکز شهری: در مشهد، لبه خط فرونشست تا محدوده حرم مطهر کشیده شده است که نشان‌دهنده توسعه این پدیده به داخل شهرها است.

علی بیت‌اللهی تأکید کرد: "این تحولات بی‌ارتباط با سیاست‌های جمعیت‌پذیری و تمرکز جمعیت نیست. تمرکز بیش از حد جمعیت در حدود ۱۰ نقطه اصلی کشور منجر به سکونت ۴۰ درصد جمعیت ایران در این نقاط شده است."

وی افزود: "اقداماتی مانند ایجاد 'ستاد ملی فرونشست' آغاز شده، اما هنوز اقدام مؤثر و ملموسی متناسب با ابعاد بحران انجام نشده است."

برای مدیریت این بحران، نیاز به یک اقدام همه‌جانبه و سیستماتیک در حوزه‌های مختلف از جمله مکان‌یابی طرح‌ها، توسعه شهرها، حفر چاه‌ها، نوع کشاورزی و آموزش عمومی است. تنها از طریق چنین رویکرد جامعی می‌توان خطرات ناشی از پدیده فرونشست را کاهش داد.