اقتصاد ترکیه و ثروت خفته ۷۰۵ میلیارد دلاری طلا در خانه‌ها

اقتصاد ترکیه و معضل طلای پنهان شده در خانه‌ها

بی‌ثباتی اقتصادی و کاهش مداوم ارزش لیره در برابر دلار، باعث خروج ۷۰۵ میلیارد دلار طلا از اقتصاد مولد ترکیه و پنهان شدن آن در خانه‌های شهروندان شده است. این حجم عظیم ثروت که معادل ۵ هزار تُن طلا است، خارج از سیستم مالی قرار دارد و به «طلای زیر بالش» معروف شده است. دولت اردوغان تلاش می‌کند با راهکارهایی مانند حساب‌های سپرده طلا این سرمایه را به چرخه اقتصادی بازگرداند، اما بی‌اعتمادی مردم مانع اصلی است.

• کاهش ۹۵ درصدی ارزش لیره در ۱۲ سال گذشته باعث شد خانوارها برای حفظ دارایی‌ها به طلا روی آورند.
• ذخایر ارزی ترکیه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار است که نصف آن طلاست، درحالی‌که طلای خانگی ۷۰۵ میلیارد دلار ارزش دارد.
• تغییر نظام سیاسی به ریاستی و دخالت اردوغان در سیاست‌های بانک مرکزی از عوامل اصلی بی‌ثباتی است.
• انباشت طلا در خانه‌ها سرعت گردش پول را کند کرده و اثرات تورمی را تشدید می‌کند.
• طلای خارج از سیستم مالی مولد نیست، مالیات ایجاد نمی‌کند و در دسترس برای اعتبارسازی نیست.

فاتح قاراخان رئیس بانک مرکزی ترکیه: «در صورت انتقال نیمی از این دارایی به بازار تولید، شرایط برای کل کشور بهتر خواهد شد.»

تحلیلگران اقتصادی: «رفتار شهروندان منطبق با روانشناسی سوداگرانه و افزایش تقاضای ناشی از ترس است.»

دولت ترکیه در سال ۲۰۲۵ وعده کاهش تورم به ۲۴ درصد را داد، اما این رقم اکنون ۳۱ درصد است و تحلیلگران مستقل آن را ۴۱ درصد می‌دانند. راهکارهای مانند حساب‌های سپرده طلا رشد کرده‌اند، اما تنها ۱۱٪ از کل سپرده‌ها را تشکیل می‌دهند. عوامل فرهنگی مانند اهدای طلا در مراسم و معافیت مالیاتی طلای فیزیکی نیز به تداوم این معضل دامن زده‌اند.