«آب نیست، زندگی نیست»: رود دجله عراق در خطر ناپدید شدن

بحران زیست‌ محیطی رود دجله

رود دجله، یکی از دو رود مشهور میان‌رودان، که روزگاری بخشی از «هلال حاصلخیز» بود، امروزه با تهدید جدی خشک شدن و آلودگی مواجه است. این رود که از جنوب شرق ترکیه سرچشمه می‌گیرد و در طول عراق جریان دارد، منبع حیات برای حدود ۱۸ میلیون عراقی ساکن حوضه آن است. آلودگی شدید و کاهش حجم آب به دلیل ساخت سدها در ترکیه و ایران، همراه با تأثیرات تغییرات اقلیمی، بقای این شریان حیاتی را به خطر انداخته است.

• آلودگی‌های چندگانه: فاضلاب شهری، پساب‌های کشاورزی، پسماندهای صنعتی و پزشکی به رود راه یافته‌اند.
• کاهش حجم آب: حجم آب رسیده به بغداد در ۳۰ سال گذشته ۳۳٪ کاهش یافته و مردم تابستان امسال به راحتی از رود عبور کردند.
• تأثیر بر آیین‌های مذهبی: برای مانداییان، یکی از کهن‌ترین ادیان عرفانی، آب رود برای آیین‌های تطهیر ضروری است.
• توافق بحث‌برانگیز: توافق «نفت در برابر آب» بین عراق و ترکیه با انتقاد کارشناسان و فعالان محیط زیست مواجه شده است.
• مهاجرت اجباری: کاهش جمعیت مانداییان در عراق به کمتر از ۱۰۰۰۰ نفر به دلیل بحران آب.

شیخ نظام: «برای دین ما، اهمیت آب مانند هواست. بدون آب، زندگی وجود نداشت.» سلمان خیرالله: «تمام زندگی عراقی‌ها به آب وابسته است. این حتی از معنویت نیز فراتر می‌رود.»

بدون اقدام فوری و جدی، تمدن دیرینه وابسته به این رود با تغییراتی بنیادین و احتمالاً جبران‌ناپذیر روبرو خواهد شد.