بهار عربی پایان نیافته و رژیمهای عربی این را میدانند
پانزده سال پس از بهار عربی، سرکوب عمیقتر شده و اعتراض جرم انگاری میشود، اما دموکراسی هنوز خواست عمومی است. تحلیل وضعیت مصر و تونس و درسهایی که حکومتها آموختهاند.
بهار عربی: پایان نیافته، تنها در انتظار
پانزده سال پس از قیامهای بهار عربی، این تحلیل نشان میدهد که این جنبش به پایان نرسیده، بلکه رژیمهای عربی با آموختن از گذشته، سیستمهای خود را برای جلوگیری از تکرار آن بازمهندسی کردهاند. خواست عمیق مردم برای دموکراسی، آزادی و عدالت کماکان پابرجاست. در حالی که حکومتها با قوانین ضدتروریسم، ممنوعیت اعتراضات و برگزاری انتخابات نمایشی فضای سیاسی را کاملاً کنترل میکنند، مشکلات ریشهای مانند فساد، بیعدالتی و بحرانهای اقتصادی که محرک اصلی اعتراضات بودند، نه تنها حل نشده بلکه در بسیاری موارد تشدید شدهاند.
- درسهای حکومتها: رژیمها فهمیدند که دیکتاتوریشان به اندازهکافی مستبدانه نبوده است. نمونه مصر و تونس نشان میدهد چگونه ساختارهای قانونی برای خفه کردن کوچکترین اعتراضی بازنویسی شدهاند.
- وضعیت کنونی مصر: پس از کودتای ۲۰۱۳، نظامی به رهبری عبدالفتاح السیسی سیستمی «حتی مستبدانهتر از مبارک» ایجاد کرده، با قتلعامها، انتخابات ساختگی و تبعید مخالفان.
- عودت تونس به استبداد: با روی کار آمدن قیس سعید در ۲۰۱۹ و کودتای ۲۰۲۱، تجربه دموکراسیخواهی تونس نیز به پایان رسید و قدرت در دستان رئیسجمهور متمرکز شد.
- مشکلات اقتصادی و اجتماعی: بر اساس شاخصهای بینالمللی، فساد و بیعدالتی در منطقه عربی کماکان بیداد میکند و اقتصاد بسیاری از کشورها با رکود و بیکاری دستوپنجه نرم میکند.
- خواست پایدار مردم: با این وجود، نظرسنجیهایی مانند «شاخص نظر عرب» نشان میدهد بیش از ۷۰ درصد مردم عرب همچنان از دموکراسی حمایت میکنند.
«رژیمهای عربی به نظر میفهمند که این یک میانپرده است، نه پایانی برای بهار عربی.» «مردم همیشه آخرین حرف را میزنند. ما فقط نمیدانیم چه زمانی انتخاب میکنند آن را به زبان آورند.»
سقوط بشار اسد در سوریه در سال ۲۰۲۴ و اعتراضات نسل زد در مراکش نشانههایی هستند که شعلههای تغییر هنوز زنده است. اقدامات پارانوئید رژیمها، مانند تلاش مصر برای دستگیری مخالفان حتی در خارج از کشور، نشان از ترس عمیق آنان از بیداری مجدد مردم دارد. تاریخ نشان میدهد که جنبشهای مردمی همواره غافلگیرکننده بازمیگردند.
