انیشتین: سیاست پیچیده‌تر از فیزیک اتمی است و ضرورت متفکران بزرگ

نقد گفتمان عمل‌گرایی کور در نظام دانشگاهی ایران

این متن به تحلیل عمیق گفتمان عمل‌گرایی کور در نظام حکمرانی و دانشگاهی ایران می‌پردازد که دهه‌هاست هژمونی یافته است. نعمت‌الله فاضلی در یادداشت خود با عنوان «چه نیازی به متفکران بزرگ داریم؟» به نقد این گفتمان می‌پردازد که بر مفهوم‌ستیزی، نظریه‌پرهیزی و اجتناب از تفکر انتزاعی تأکید دارد. از ویژگی‌های بارز این گفتمان، تحقیر دانش‌های نظری مانند فلسفه، ادبیات، علوم سیاسی و علوم اجتماعی است که آن‌ها را «زائد» و «مزاحم» می‌دانند.

• ترویج نظریه‌پرهیزی و جایگزینی شبه‌دانشمندان به جای دانشمندان واقعی
• تحقیر دانش‌های نظری با برچسب‌های ایدئولوژیک مانند «غربی بودن» و «غیرکاربردی بودن»
• غلبه هژمونیک این گفتمان بر دانشگاهیان و عامه مردم
• اهمیت تفکر نظری در فهم پیچیدگی‌های اجتماعی و سیاسی
• ثمرات اندیشه نظری در ایجاد امکان تفکر شایسته و مسئولانه

راب استونز در کتاب «متفکران بزرگ جامعه‌شناسی» تأکید می‌کند: «آنچه را لازم است درباره جامعه بدانیم نمی‌توان از اخبار مربوط به سخنرانی سیاستمداران به دست آورد».

انیشتین می‌گوید: «من فیزیکدان هستم و جهان فیزیک در مقایسه با جهان سیاست بسیار ساده است. سیاست پیچیده‌تر از نبوغ و هوش من است».

تن دادن به نتایج اندیشه نظری به معنای «استقبال از امر واقع» است و سرآغاز ورود به دنیایی جدید خواهد بود که در آن، به جای سرکوب واقعیت‌ها، آن‌ها را می‌شناسیم.