روایتی از هوشنگ نهاوندی و گروه اندیشمندان در دوران پهلوی

روایات هوشنگ نهاوندی از دوره پهلوی

هوشنگ نهاوندی، از چهره‌های علمی و سیاسی دوران پهلوی، در خاطرات خود به تشریح تشکیل «گروه بررسی مسائل ایران» (معروف به گروه اندیشمندان) پرداخته است. این گروه در پی درخواست محمدرضا شاه برای دریافت گزارش‌های بی‌پرده از دلایل نارضایتی مردم تشکیل شد. نهاوندی با همکاری اقتصاددانان و دانشگاهیان، گزارش‌هایی در زمینه‌های اقتصاد، فساد اداری و وضعیت تهران تهیه کرد، اما این گزارش‌ها با مخالفت امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت، و بی‌اعتنایی شاه مواجه شد.

• تشکیل گروه در پی درخواست شاه: شاه در سخنرانی سال ۱۳۵۱ بر لزوم تشکیل گروهی از اندیشمندان برای بررسی مسائل کشور تأکید کرد.
• تهیه گزارش‌های محرمانه: گروه به ریاست نهاوندی گزارش‌هایی در زمینه‌های فساد، تورم و عملکرد ساواک تهیه کرد.
• واکنش تند شاه: نهاوندی در ملاقات با شاه، با عکس‌العمل خشمگینانه او روبرو شد و شاه او را «آیه یأس» خواند.
• بیتأثیری گزارش‌ها: با وجود ارائه بیش از ۲۰۰ گزارش، اکثر آن‌ها بدون ترتیب اثر باقی ماندند.

نهاوندی در خاطرات خود گفت: «شاه پای راستش را بلند کرد و محکم به پای چپش کوبید و گفت اصلاً شما آیه یأس هستید.» هویدا در واکنش به گزارش‌ها گفت: «این‌ها یک عده انتلکتوئل هستند که می‌خواهند تعطیلات شاه را خراب کنند.» این خاطرات نشان می‌دهد که با وجود هشدارهای کارشناسی، نظام پهلوی تا پایان به حل بحران‌های اقتصادی و اجتماعی توجهی نکرد.