رزق و روزی واقعاً در دستان کیست؟
تحلیل توحیدی از مفهوم رزق و روزی در اسلام که بررسی میکند چگونه خداوند روزیدهنده حقیقی است اما از طریق اسباب طبیعی و تلاشهای انسانی عمل میکند.
رزق و روزی از دیدگاه توحیدی
در نگاه توحیدی، خداوند نه تنها آفریننده جهان بلکه تدبیرکننده همه امور است. قرآن کریم بارها بر این حقیقت تأکید دارد که «بیتردید، خداوند روزیدهنده تواناست». با این حال، انسانها نیز در جایگاه روزیدهنده معرفی شدهاند که این دو نگاه در ظاهر متفاوت اما در حقیقت هماهنگ هستند.
نظام طولی علل
در بینش توحیدی، همه علل و اسباب حلقههایی از زنجیرهای طولی هستند که سرانجام به خداوند متصل میشوند. پدر، کارفرما یا دولت، هرچند در ظاهر روزیدهندهاند، اما در حقیقت واسطههایی در مسیر رزق الهی هستند. به این معنا که خدا رازق بالذات است و دیگران رازق بالغیر.
- توحید افعالی: هیچ موجودی به طور مستقل کاری انجام نمیدهد
- وابستگی به اذن الهی: تمام تأثیرات تنها با اراده خدا تحقق مییابند
- نور خورشید و ماه: انسان پرتوی از فیض رزاقیت الهی را منتقل میکند
- رازق بالغیر: آنچه از دست بندگان میرسد جلوهای از رزق خداست
- جمع توکل و تلاش: نگرشی که هم اسباب طبیعی را میبیند و هم سرچشمه اصلی را خدا میداند
«اوست که کار [جهان] را تدبیر میکند» (سوره رعد، آیه 2) «آیا جز خدا آفرینندهای هست که از آسمان و زمین به شما روزی دهد؟» (سوره فاطر، آیه 3)
این دیدگاه دو نتیجه ارزشمند دارد: نخست آرامش و اطمینان در دل انسان پدید میآورد زیرا میداند روزیاش در دست خداست. دوم انسان را به تلاش و مسئولیتپذیری فرامیخواند چرا که خدا خواسته است روزی از مسیر همین تلاشها جریان یابد.
